Osoby

HANZEL Krystyna Irena, zamężna Cebulska (24 czerwca 1928 Tarnów – 5 sierpnia 1998 Kraków),

aktorka. 

Była córką nauczycieli: Józefa Hanzela i Janiny z Kalickich; żoną aktora Mariana Cebulskiego (ślub w 1958 w Krakowie). Wychowywała się w Starachowicach. W latach II wojny światowej i okupacji niemieckiej pracowała w biurze, w miejscowej fabryce pieców martenowskich i uczyła się na tajnych kompletach gimnazjalnych. Po wojnie kontynuowała naukę w starachowickim Liceum Ogólnokształcącym, gdzie w 1949 zdała maturę. W tym samym roku rozpoczęła studia dziennikarskie w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Krakowie, później na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (zrezygnowała na początku 1951). W maju 1950 została słuchaczką Studia działającego przy krakowskim Teatrze Rapsodycznym; 12 listopada tego roku debiutowała rolą Rewolucjonistki (Rozkaz 269), potem zagrała Zosię (Pan Tadeusz) i Panią Ford (Aktorzy w Elzynorze). 

Po zamknięciu Teatru Rapsodycznego 1 maja 1953, do końca sezonu 1953/54 grała w Teatrze Poezji: Elfa (Sen nocy letniej) i Rozalkę (Nie igra się z miłością). Z tej ostatniej roli

potrafiła wydobyć wiele prostego, ludowego wdzięku, [...] wprawdzie tekst podawała jeszcze trochę surowo i nazbyt mechanicznie, ale w swoim dziewczęcym skrępowaniu trafiała we właściwy tu naiwny ton 

(Henryk Vogler).

Od 1 lipca 1954 do końca 1988 była aktorką krakowskiego Teatru im. Słowackiego (15 września 1954 zdała w Krakowie eksternistyczny egzamin aktorski). Wśród pierwszych ról, oprócz Isi i Haneczki (Wesele, 1956), była Łucja (Gbury, 1957), którą, jak zanotował Henryk Vogler

sprawiła wielką niespodziankę; obok Malickiej właśnie ona jedyna potrafiła nadać odtwarzanej postaci nie charakterystyczność, ale charakter. Pełna wdzięku, przekornego dowcipu, stworzyła żywą, realistyczną indywidualność, przyszłą jędzusiowatą kumoszkę włoską.

Podobała mu się też jako Żona Chama (Ararat, 1958), którą potraktowała

komediowo, pastiche’owo, miała zabawną charakterystyczność małej, drobnomieszczańskiej kwoczki domowej.

W roli Anusi (Szkoła żon, 1960)

odnowiła zapomniane emploi aktorskie charakterystycznej naiwnej, wybornie i dobitnie wyeksponowane. Umiała wdzięk połączyć z głupiutką i bezgraniczną naiwnością, wypunktowaną z precyzją, w czym leży nowe ujęcie tej roli 

(Tadeusz Kudliński).

Grała też m.in.: Renatę (Mąż Fołtasiówny), Helenę (Pan Jowialski) – 1959; Stefkę (Królowa przedmieścia, 1960), w której „zaprezentowała nerw wodewilowy” (Jerzy Bober), Zuzię (Damy i huzary, 1961), Matyldę (Spisek Matyldy, 1962), Stellę (Fantazy, 1963), Kamillę (Dom otwarty, 1966), Hesię (Moralność pani Dulskiej, 1967), Warwarę (Jegor Bułyczow i inni, 1972), Żonę (Szczęśliwe wydarzenie, 1973), Mecenasową (Trans-Atlantyk, 1982), Panią Bork (Książę Homburgu, 1985), Betty Dumoulin (Czarujący łajdak, 1988). 

Długo zachowała młodzieńczą urodę, więc wciąż powierzano jej role dziewcząt, np. Hesię, którą B. Dąbrowski określił mianem „doskonałej”, zagrała mając niemal 40 lat. Dopiero w ostatnich dziesięciu latach w jej repertuarze przeważały role charakterystyczne. Obok

szeregu naiwnych, figlarnych amantek grała też zapadłe

w pamięć, świetne role dramatyczne 

wspominała H. Budzińska, wymieniając: Lucy (Opera za trzy grosze, 1965), Nell (Końcówka, 1972) i Fainę Jegorową (Bałałajkin i spółka, 1978). 

Występowała na estradzie, np. z Zespołem Pieśni i Tańca „Krakowiacy”, a wspólnie z Tadeuszem Szybowskim i Zdzisławem Zazulą prowadziła dziecięcy kabaret i programy poetyckie dla młodzieży, z którymi odwiedzała wiele miejscowości województwa krakowskiego. W 1969–94 wykładała (wiersz i wymowę) w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej, także po przejściu 1 stycznia 1989 na emeryturę. Za osiągnięcia pedagogiczne w 1975 otrzymała nagrodę Rektora, a w 1981 Nagrodę III stopnia Ministra Kultury i Sztuki.

Bibliografia

Almanach 1997/98; Dąbrowski: Na deskach t. 3; Kotlarczyk, Wojtyła: O T. Rapsodycznym; D. Michałowska: Pamięć nie zawsze święta. Wspomnienia, Kraków 2004; 50-lecie T. Rapsodycznego (il.); Poskuta-Włodek (il.); PWST w Krakowie; 75 lat T. im. Słowackiego w Krakowie (il.); Vogler: Przygody s. 167, 254, 347–348; Dz. Pol. 1960 nr 104 (T. Kudliński), 311, 1998 nr 184, 185; Gaz. Krak. 1957 nr 140 (il.), 1961 nr 12 (J. Bober); Panorama 1981 nr 33 (A. Budzińska il.); Przekrój 1998 nr 35; Akta (fot.), ZASP; Programy, IS PAN; Almanach 1944–59.

Ikonografia

A. Wasilewski: H. i J. Morawska jako Córki z T. Białkowskim Starcem (Wyzwolenie), rys. tusz, 1958 – MHKraków; Fot. – Bibl. Nar. IS PAN, ITWarszawa, T. im. Słowackiego Kraków.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.