Jan Gajewski
GAJEWSKI Jan (23 października 1917 Żytomierz – 24 stycznia 1985 Toruń),
dyrektor teatru.
Był synem scenografa Karola Gajewskiego (zobacz tom 2) i Marii z Madejskich; mężem cenionej suflerki Kazimiery Wandy Gajewskiej z Maniszewskich; ojcem Jacka Gajewskiego, kierownika technicznego w teatrze. Od 1918 mieszkał z rodzicami w Warszawie i w 1936 zdał maturę w matematyczno-przyrodniczym Gimnazjum W. Giżyckiego. W 1937 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim i w tymże roku został przyjęty na Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, ale studia przerwał mu wybuch II wojny światowej. Do połowy 1941 mieszkał w Warszawie, utrzymywał się z prac dorywczych. W czerwcu 1941, przy próbie nielegalnego przekroczenia granicy, został osadzony w więzieniu w Brześciu nad Bugiem. Po zwolnieniu 5 lipca 1941, pojechał do rodziców do Krakowa, gdzie zaczął pracować jako robotnik w warsztatach i maszynista na scenie oficjalnego Staatstheater des Generalgouvernements, mieszczącego się w gmachu Teatru im. Słowackiego (jego ojciec pracował w malarni jako malarz wykonawca).
Po zakończeniu wojny brał udział w zabezpieczaniu mienia i porządkowaniu Starego Teatru w Krakowie; od 24 lutego 1945 był tu brygadierem sceny, a od 1 września 1945 kierownikiem technicznym. Tę funkcję pełnił też od 1 września 1946 do 31 sierpnia 1949 w Teatrze Kameralnym i Powszechnym Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (potem Teatr Młodego Widza) w Krakowie. Przeniósł się do Bydgoszczy i od 1 września 1949 został kierownikiem technicznym w Teatrach Ziemi Pomorskiej w Bydgoszczy i Toruniu. Od 23 sierpnia 1952 był w tych teatrach pełniącym obowiązki dyrektora, a 8 października 1952 został mianowany dyrektorem naczelnym; po sześciu latach zrezygnował z tej funkcji.
Od 1 października 1958 do 31 sierpnia 1963 był zastępcą dyrektora w Teatrach Ziemi Pomorskiej, a od 1 lipca 1961, po ich rozdzieleniu, Teatru Polskiego w Bydgoszczy. Od 1 września 1963 do 30 listopada 1973 był zastępcą dyrektora Lubuskiego Teatru im. Kruczkowskiego w Zielonej Górze, a od 1 grudnia 1973 Teatru im. Horzycy w Toruniu, gdzie pracował do 30 czerwca 1979, to jest do czasu odejścia na emeryturę z powodu złego stanu zdrowia. We wrześniu 1976 w teatrze toruńskim obchodził jubileusz 35-lecia pracy teatralnej.
Swoją działalność w teatrze rozpoczął od prac najbardziej podstawowych – przy technicznej obsłudze sceny. Wkrótce dobrze poznał proces powstawania przedstawienia, jego eksploatacji, znał się na pracy teatralnych warsztatów, także na administrowaniu. Jego fachowość, wielka kultura osobista, praktyczna wiedza o specyfice pracy w teatrze, doświadczenie, umiejętność rozładowywania i łagodzenia konfliktów, budziły w zespołach szacunek. Był kompetentnym partnerem dla dyrektorów artystycznych.
Biurka nie lubi, siada przy nim niechętnie, za to lubi być obecny wszędzie, wszystko widzieć i o wszystkim wiedzieć, co dzieje się w teatrze
– pisano o nim, gdy był dyrektorem w Zielonej Górze.
Bibliografia
Almanach 1984/85; Bydg. leksykon teatr, (il.); 80 lat t. w Toruniu; Kultura 1974 nr 40 (il.); Nadodrze 1971 nr 23 (cyt.; il.); Nowości. Dz. Toruński 1976 nr 213; Nowy Tor 1956 nr 14; Akta (fot.), ZASP; Inf. syna, Jacka Gajewskiego.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Biogram w Almanachu Sceny Polskiej
Jan Gajewski (23 X 1917 Żytomierz - 24 I 1985 Toruń), dyr. teatru. W 1937 rozpoczął studia na wydz. inżynierii lądowej Politechniki Warszawskiej. W czasie wojny pracował w Krakowie jako pracownik techniczny w malarni T. im. Słowackiego, w styczniu 1945 został kier. technicznym Starego T., od sez. 1946/47 był inspektorem sceny T. Kameralnego, potem Powszechnego TUR, w sez. 1948/49 T. Młodego Widza, po czym opuścił Kraków i od sez. 1949/50 pełnił funkcję kier. technicznego T. Ziemi Pomorskiej Bydgoszcz - Toruń, w l. 1952-58 sprawował naczelną dyr. tych scen, w 1. 1958-63 był zastępcą dyr. T. Polskiego w Bydgoszczy, od 1963 do 1973 Lubuskiego T. im Kruczkowskiego w Zielonej Górze. W 1. 1973-79 tę samą funkcję sprawował w T. im. Horzycy w Toruniu, gdzie we wrześniu 1976 odbyła się uroczystość jubileuszowa z okazji 35-lecia jego pracy teatralnej. W 1979 przeszedł na emeryturę. Źródło: Almanach sceny polskiej 1984/1985. Tom XXVI. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe - Warszawa 1989.
