Osoby

DENHOFF-GOŁOGOWSKI Mieczysław, właściwie Gołogowski (8 września 1887 Warszawa – zm. po 1939),

aktor, reżyser, dyrektor i kierownik artystyczny teatru. 

Był synem Józefa Gołogowskiego i Marii z Dękierowskich; krewnym Stefana Dękierowskiego, reżysera i operatora filmowego. Część rodziny matki zmieniła właściwe nazwisko Denhoff na Dękierowscy na początku XX wieku. Ukończył szkołę realną w Warszawie i kursy elektrotechniczne w Darmstadt. Działalność teatralną łączył początkowo ze służbą wojskową. 

W styczniu 1912 występował w Teatrze Komedii w Płocku pod dyrekcją W. Rakowieckiego i A. Sikorskiego. W kwietniu 1913 grał w teatrze Nowe Miniatury (też pod nazwą Miniature) w Warszawie, np. Wacława (Reduta na poddaszu), Alfonsa (Zwariowana redakcja), a od maja do września tego roku występował w Teatrze Popularnym w Lublinie. W 1914 powołany do armii rosyjskiej, jako oficer rezerwy, pozostał w służbie do porewolucyjnego rozpadu. Od stycznia 1918 służył w stopniu porucznika w polskich formacjach wojskowych w Rosji, a po ich demobilizacji powrócił w sierpniu tego roku do Królestwa Kongresowego. Od listopada 1918 służył w Wojsku Polskim, początkowo jako oficer warszawskiego 21 Pułku Piechoty, od maja 1919 w I Batalionie Lotniczym, później m.in. w 2 Grupie Fortyfikacyjnej. 

Równocześnie, w sezonie 1918/19 był dyrektorem Teatru im. Staszica w Warszawie. W 1920 zapewne brał udział w wojnie z Rosją. W marcu 1921 został awansowany na kapitana piechoty, a w początku 1922 przeniesiony do rezerwy. Do występów wrócił w sezonie 1921/22 w teatrze Nietoperz w Warszawie, a w 1922/23 należał do zespołu warszawskiego Teatru Praskiego. Później prawdopodobnie przebywał w Toruniu, gdzie w 1923 przy Okręgu Garnizonowym powstało żołnierskie koło dramatyczne, działające przez cały okres 20-lecia międzywojennego (pod nazwą Teatr Żołnierski Okręgu Korpusu Nr VIII). Według S. Piekarskiego w 1923–24 zespół ten prowadził i był jego reżyserem Jan Denhoff-Gołogowski (inauguracja w grudniu 1923 premierą Szopki polskiej, na wiosnę 1924 wystawiono Dom otwarty), ale zapewne informacja ta dotyczy Mieczysława.

Od 28  czerwca 1924 był kierownikiem administracyjnym objazdowego zespołu aktorów Teatru Miejskiego w Toruniu, a 15 listopada tego roku wystąpił tu w roli Tarasowa (Sybir). W sezonie 1925/26 kierował administracją Teatru Miejskiego w Płocku pod dyrekcją Karola Wojciechowskiego, a po zamknięciu sezonu, od maja do końca lipca 1926 Zrzeszeniem Artystów Zawodowych Teatru Miejskiego w Płocku, z którym występował też w Kaliszu. W sezonie 1926/27 prowadził teatr w Płocku najpierw z Wojciechowskim, a od stycznia do czerwca 1927 samodzielnie. W tym czasie teatr płocki osiągnął pewną stabilizację, miał stały, dobry zespół aktorski, zróżnicowany repertuar, w którym dominowały zapewniające dochody komedie i farsy, ale nie brakowało też dramatów. Według sprawozdawcy gazety „Mazowsze Płockie i Kujawy”:

Dyrektor Gołogowski w niewielu rolach, które odtworzył, podbił sobie sympatię publiczności jako pełen swobody i szczerości lekki amant. Szkoda, że nie mieliśmy możności poznać go jako «czarny charakter» w dramacie, w czym celuje 

(cytat za Barbarą Konarską-Pabinak). 

Na wiosnę 1927 starał się o dyrekcję Teatru Miejskiego w Sosnowcu i początkowo jego kandydaturę Zarząd Miasta stawiał na pierwszym miejscu, jednak po zasięgnięciu opinii w Płocku, że teatr płocki pod jego kierownictwem miał kłopoty finansowe, spowodowane m.in. tym, że wystawiane sztuki, najczęściej z repertuaru obcego, nie były przyjmowane dobrze przez publiczność, wycofano poparcie dla jego kandydatury. 

Według informacji rodziny, przed II wojną światową mieszkał w Warszawie. W początku lat 30. pracował jako komisarz rewizyjny Głównego Urzędu Ubezpieczeń Państwowych w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej. We wrześniu 1939, prawdopodobnie na apel pułkownika Romana Umiastowskiego, opuścił Warszawę, ale już 17 października tego roku zameldował się w willi Stefana Dękierowskiego, informując, że przybył z Łucka. W dniu 17 grudnia 1939 wymeldował się; według przypuszczeń rodziny zginął albo w czasie powstania warszawskiego, albo poza Warszawą. 

Bibliografia

Czachowska: Zapolska; Kaszyński; Teatralia; Konarska-Pabiniak: Repertuar; B. Konarska-Pabiniak: Teatr w dawnym Płocku 1808–1939, Wrocław 1984 (cyt.; il.); Krasiński: Warsz. sceny; Kruk: Życie teatr.; Kwaskowski s. 54; Piekarski: Pol. t. żołnierskie; Żywot: Dwadzieścia sezonów (tu błędnie Głogowski); Ilustr. Prz. Teatr. 1921 nr 13; Kur. Krajowy 1913 nr 281, 1914 nr 14–22, 26, 30, 76; Kur. Warsz. 1918 nr 223; Nowiny Sez. 1913 nr 9; Pam. Teatr. 1991 z. 3–4 s. 575; Prz. Teatr. i Kinematogr. 1922 nr 23; Scena i Szt. 1912 nr 5; Scena Pol. 1922 z. 8–12; Akta, Centralne Arch. Wojskowe, Warszawa; Inf. Andrzeja Dękierowskiego; Materiały, Red. SBTP IS PAN.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.