Osoby

KOSZUTSKA Paulina, z domu Rodzynkiewicz, pseudonim Romankiewicz (14 stycznia 1882 Dobromil we Lwowskiem – 21 marca 1959 Skolimów koło Warszawy),

tancerka, aktorka.

Była córką Tomasza Erazma Rodzynkiewicza i Julii z domu Łapińskiej; pierwszą żoną tancerza Eugeniusza Koszutskiego (zob. t. 1). Zapewne jej dotyczą informacje, przypisane Paulinie Romankiewicz w 2 tomie SBTP. W 1904, a być może już wcześniej, występowała, jako Romankiewicz, w zespole Juliana Myszkowskiego w Lublinie, jesienią 1907 pod dyrekcją Felicjana Felińskiego w Płocku, a od 1 czerwca 1908 w Ciechocinku, w kwietniu 1908 w zespole Stanisława Knake-Zawadzkiego tańczyła w parze z Koszutskim w Tomaszowie Mazowieckim. W sezonie 1909/10 była ponownie u Myszkowskiego w Lublinie, a od 1910/11 w zespole opery i operetki Teatru Miejskiego pod dyrekcją Ludwika Hellera we Lwowie. Początkowo używała przemiennie nazwisk Romankiewicz i Koszutska, od około 1913 prawie zawsze Koszutska. 

Występowała w operetkach i operach, w których tańczyła w scenach baletowych, a czasem grała drobne role. Były to w sezonie 1910/11: Faust, Straszny dwór, Halka, Manru, Miłość cygańska; w 1911/12: Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale, Noc w Wenecji, Dziecko szczęścia, Carmen, Traviata; 1912/13: Życie paryskie (rola Pani de Folle Verdure), Wesele w Ojcowie (Pierwsza Druhna), Zuzia i w balecie Flet zaczarowany (rola Mnicha); 1913/14: ponownie Noc w Wenecji (rola Pazia Księcia), Dama pikowa, Polska krew (rola Panny Drygalskiej), Divertissement baletowe; 1914/15: ponownie Polska krew (rola Józefy Napólskiej), Ewa; poza tym, w listopadzie tańczyła także w Casino de Paris. W sezonie 1915/16 występowała m.in. w rolach: May (Królowa kina), Anielki (Krowoderskie zuchy), Rizzi (Księżniczka czardasza), Służącej (Wieszczka lalek), tańczyła w Królowej Madagaskaru, w widowisku Rok 1915; 1916/17: Palestrant, Gejsza (rola Ki-Ni), Lakmé; 1917/18: Niobe (rola Córki Trzeciej). 

Z zespołem opery i operetki lwowskiej jeździła na występy do Kalisza (4 maja 1910), a w sezonach letnich do Krakowa (1911, 1913, 1914). 

W 1918–21 należała do zespołu baletowego Miejskiego Teatru Powszechnego, od lipca 1921 Miejskiego Teatru Opery i Operetki; najczęściej występowała z mężem, w jego układach tanecznych. W sezonach letnich 1918, 1919, 1922 z zespołem tego teatru tańczyła w operetkach na scenie Teatru im. Słowackiego. W lipcu i sierpniu 1919 i 1920 występowała też w imprezach Krakowskiego Towarzystwa Operowego. Z Koszutskim, 31 grudnia 1919 i 7 stycznia 1920 w krakowskim Teatrze Bagatela tańczyła w przedstawieniach sylwestrowo-noworocznych, 16 stycznia 1920 w rewii Noc pożegnalna, 21 marca tego roku brała udział w koncercie artystów krakowskich dla uczczenia 40-lecia pracy artystycznej Andrzeja Lelewicza, a 31 grudnia ponownie tańczyła w rewii sylwestrowej, w sali „Sokoła”. W 1921 para występowała w programach kabaretowych, np. w Hotelu Saskim i w restauracjach, a na prowincji w wieczorach tańca i humoru, np. w Przemyślu 8 kwietnia 1919 i 29 kwietnia 1921. W sierpniu i wrześniu 1922 Koszutska tańczyła też we lwowskim Teatrze Bagatela. 

Jej występy z mężem w teatrze krakowskim przy ul. Rajskiej cieszyły się dużym powodzeniem, np. po premierze Faworyty czy Kwiatu paproci prasa informowała, że tańce w układzie Koszutskiego były „prawdziwą okrasą”, a wśród wykonawców wyróżniano jego żonę; po premierze Madame Pompadour w sezonie 1922/23, Konstanty Krumłowski podkreślił udział

znakomitej pary Koszutskich, którzy oklaskami zmuszeni byli do bisowania każdego numeru.

Podobnie w sezonie 1923/24, w recenzji z wieczoru operetkowo-baletowego w reżyserii Ludwika Sempolińskiego, recenzent zauważył:

szczególnie gorąco oklaskiwani byli Koszutscy, którzy

w zupełności na to uznanie zasłużyli mistrzowskim wykonaniem szeregu tańców, jak: tyrolski, ognisty czardasz, taniec holenderski i perski;

we Frasquicie, w tym samym sezonie, jako jedna ze skąpo ubranych tancerek, „roztaczała królestwo wdzięku”. Ostatni znany występ Koszutskiej w krakowskiej operetce miał miejsce 22 grudnia 1929 w Krowoderskich zuchach. 

Bibliografia

Felczyński: Fredreum s. 156, 158; Kaszyński: Teatralia; Mamontowicz-Łojek: Terpsychora (tu m.in. opinie prasy krak. oraz K. Krumłowskiego; il.); Sempoliński: Wielcy artyści; Wajda-Woźniakowska: Repertuar 1918–26; Webersfeld: Teatr Hellera s. 40; A. Wypych-Gawrońska: Lwowski teatr operowy i operetkowy w latach 1872–1918, Kraków 1999; Gaz. Por. 1922 nr 6475, 6476, 6481; Goniec Krak. 1922 nr 2, 7; Kur. Warsz. 1917 nr 167, 1918 nr 133, 163 (cyt.); Now. Muz. 1913 nr 4; Pam. Teatr. 1999 z. 1 s. 279, 2003 z. 1–2 s. 251; Polska Artyst. 1923/4; Pol. Scena i Szt. 1914 nr 6; Prz. Muz. 1914 nr 12 s. 13; Prz. Teatr. i Kinematogr. 1922 nr 17, 30/31, 40, 46; Scena i Szt. 1908 nr 15; Scena Pol. 1922 z. 11–12; Sł. Pol. 1922 nr 203; Wiek Nowy 1922 nr 6367; Afisze i programy, Bibl. Jagiell., IS PAN; Akta, parafia rzymsko-katolicka pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej w Skolimowie; Spis ludności Miasta Krakowa z 1921 sygn. 29/91/7 i akta Starostwa Grodzkiego Krak. z lat 1919–39 sygn. StGKr 906 s. 341, Arch. Nar. Kraków; Hałabuda: Repertuar; Kułaga: T. Bagatela s. 223 (tu błędnie S. Koszutska); Solarska: T. Ludowy; Spis ZASP 1923.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.