Osoby

FINZE Lesław Adam (1 lipca 1918 Lwów – 23 grudnia 1998 Warszawa),

śpiewak. 

Był synem Władysława Mariana Finzego i Władysławy Marii z domu Gajek, właścicieli salonu mód we Lwowie; mężem najpierw aktorki Magdaleny Radłowskiej (ślub 20 grudnia 1947 w Katowicach; rozwód w 1953), a potem tancerki Barbary Jadwigi Bittnerówny (ślub 16 sierpnia 1966 w Warszawie). Uczęszczał kolejno do kilku lwowskich gimnazjów; po maturze studiował przez dwa lata prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza. 

W 1937 zaczął naukę śpiewu u Adama Didura w prywatnym Konserwatorium Anny Niementowskiej im. Karola Szymanowskiego. Debiutował 3 maja 1938 w tytułowej roli w Janku, wystawionym przez klasę Adama Didura w Teatrze Wielkim we Lwowie i uzyskał przychylne recenzje. Pisano: ma „szlachetny i ciepły w barwie tenor”, którym „włada bardzo poprawnie frazując przy tym ze zrozumieniem”, ale „konieczna jest usilna praca nad stroną aktorską”. W Teatrze Wielkim we Lwowie wystąpił jeszcze raz w końcu kwietnia 1939, w roli Radamesa w Aidzie, przygotowanej przez Didura i obsadzonej przez uczniów jego klasy z konserwatorium. W sierpniu 1939 Didur, jako nowy dyrektor Opery Warszawskiej, zaangażował go na sezon 1939/40 do zespołu. 

Wraz ze swym profesorem, okres II wojny światowej, Finze przeżył w Warszawie. Występował na koncertach w ogródku kawiarni Lardellego, w kawiarni „Sztuka i Moda” (SiM), w restauracji „Gastronomia” na koncertach organizowanych przez Didura i Zygmunta Latoszewskiego (1942), a także w rewiach w jawnym teatrze Nowości (najczęściej śpiewał arie z oper i pieśni neapolitańskie). Udostępniał swe mieszkanie działającym w konspiracji i udzielał schronienia Żydom. Opuścił Warszawę po powstaniu, uciekł z transportu w Słomnikach. Końca okupacji niemieckiej doczekał w Krakowie u stryja, dyrektora poczty. Od listopada 1944 występował w jawnym Krakowskim Polskim Teatrze Kukiełek na koncertach i w rewiach oraz w oficjalnym Krakowskim Teatrze Powszechnym; za występy te został przez Komisję Weryfikacyjną Związku Artystów Scen Polskich po wojnie ukarany. 

Wiosną 1945 wziął udział w Filharmonii Krakowskiej w symfonicznym koncercie muzyki polskiej pod dyrekcją Zygmunta Latoszewskiego, jednym z pierwszych po wojnie. Z Operą Katowicką występował w krakowskim Domu Żołnierza na przełomie lipca i sierpnia 1945 jako Jontek w Halce, a od 17 do 21 października jako Cavaradossi w Tosce. Jesienią 1945 śpiewał również w Krakowie w opero-montażach Halki w Gospodzie Aktorów i Aidy w sali Ymki. Gościnnie występował w Halce przygotowanej (15 października 1946) przez Towarzystwo Przyjaciół Opery przy współpracy z Filharmonią Krakowską. 

Zaangażowany przez Adama Didura do Opery Katowickiej (następnie Śląskiej) w Bytomiu, w inaugurującym jej działalność 14 czerwca 1945 przedstawieniu Halki, wystąpił jako Jontek. Do 31 marca 1953 na obu scenach, w Bytomiu i w Katowicach, oraz w dorocznych tournée Opery Śląskiej (Łódź, Warszawa, Ostrawa w Czechosłowacji, Wrocław, Kraków, miasta Śląska), wykonywał najpoważniejsze tenorowe partie, z przewagą dramatycznych. Były to role przede wszystkim z polskiego repertuaru operowego, oprócz Jontka i Janka, także Stefan w Strasznym dworze (1946), ale również z klasyki włoskiej takie jak: Cavaradossi (Tosca, 1945), Canio (Pajace, 1945), Pinkerton (Madame Butterfly, 1946), Rudolf (Cyganeria, 1946), Radames (Aida, 1947). Śpiewał też: Don Josego (Carmen, 1946), tytułowego Fausta (1947), Geralda (Lakmé, 1948), Hoffmanna (Opowieści Hoffmanna, 1949) i Hermana (Dama pikowa, 1950). Równocześnie, od maja 1951 do  końca sezonu 1953/54, występował w Operze Warszawskiej jako Stefan (Straszny dwór), Kirkor (Goplana), oraz w słynnych inscenizacjach Leona Schillera jako Kazimierz (Hrabina, 1951; śpiewał go 52 razy) i Jontek (Halka, 1953). Cechy jego sztuki wykonawczej pozostały trwałe; trafnie określił je M.J. Michałowski:

bardzo piękny i silny głos, wybijający się zwłaszcza w górnych rejestrach – i aktorstwo w granicach schematyzmu. 

Później nie miał stałego angażu w teatrach operowych. Od 1954 śpiewał w audycjach Polskiego Radia i na koncertach w kraju i za granicą, m.in. w ZSRR, Jugosławii, Bułgarii, USA, na Węgrzech. W Bytomiu 3 listopada 1955 wystąpił jako Jontek, w lutym 1956 w Operze w Rostocku jako Cavaradossi (Tosca; z Antoniną Kawecką). Od 6 lipca do 12 października 1957 występował w ZSRR z dużą ekipą artystyczną (m.in. z Haliną Mickiewiczówną, Barbarą Bittnerówną i W. Grucą, polskimi piosenkarzami i Chórem Czejanda) na ponad 60. koncertach w 18. miastach Rosji, Gruzji, Mołdawii, Armenii, i Ukrainy, m.in. w Baku, Erewaniu, Tbilisi, Doniecku, Charkowie, Lwowie, Kiszyniowie, Czerniowcach, Winnicy. W 1958 odbył tournée po Czechosłowacji i Anglii wespół z Bogną Sokorską, Bittnerówną, Grucą i pianistą Alfredem Müllerem, a jesienią 1959, ze śpiewaczką Gabrielą Obrembą, tournée po NRD (Drezno, Lipsk, Magdeburg, Halle); później występował w duecie z Krystyną Sznerrówną w Czechosłowacji i NRD. Miał również koncerty w USA. Śpiewał jeszcze gościnnie w Operze w Krakowie (Jontka; po 1958). Ostatnie występy sceniczne dał w 1963: w Operze Śląskiej w rolach Jontka i Cavaradossiego (1 i 5 czerwca) oraz w Teatrze Muzycznym w Krakowie w roli Pinkertona (22 grudnia). 

W sezonie 1973/74, z Romaną Krebs, przygotował muzycznie premierę Ech, jabłuszko w Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu (10 listopada 1973). W sezonie 1975/76 (od 17 stycznia 1976) grał Kantora Cwibaka w Zmierzchu w Teatrze Żydowskim w Warszawie. W 1975–86 sprawował opiekę wokalną nad solistami Teatru Muzycznego w Szczecinie, warszawskiej Operetki oraz słuchaczami Studia przy Teatrze Żydowskim. Od 1993, wraz z Barbarą Bittnerówną, mieszkał w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. 

Bibliografia

Almanach 1998/99; B. Bittnerówna: Nie tylko o tańcu, Warszawa 2004 (il.); K.I. Gawęcka: Halina Mickiewiczówna. Ciepło głosu i serca, Gdańsk 2009 (tu: Dziennik podróży); J. Janicki: A do Lwowa daleko aż strach. Alfabet lwowski 3, Warszawa 1996 (il.); Kaczyński: Dzieje „Halki”; Komorowska: Kronika t. muz. 1944–89; Komorowska: Za kurtyną lat; Lachowicz: Dwadzieścia lat s. 7, 8, 10; L. Mazepa: Adam Didur we Lwowie, Wrocław 2002 s. 139, 140, 158–161 (cyt.), 255; Lachowicz: Dwadzieścia lat; S. Lachowicz: Muzyka w okupowanym Krakowie 1939–1945, Kraków 1988; Mościcki: Teatry 1944–45; Opera Śląska 1945–55; 15 lat Opery w Warszawie; Pół wieku Opery Śląskiej 1945–2000 (il.); SMP; Dz. Zach. 1948 (28 XII; M.J. Michałowski); Gaz. Lwow. 1938 (6 V); Gaz. Wyb. 1998 nr 301, 303; Głos Wielk. 1956 (18 II); Ilustr. Gon. Wiecz. 1938 (5 V); Kur. Warsz. 1939 nr 233; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 206, 1997 z. 1–4 s. 99, 104, 360, 364, 377, 447; Ruch Muz. 1960 nr 8, 1986 nr 17, 1999 nr 3; Wiek Nowy 1938 (6 V); Akty ślubów nr 1588/1947 i nr V/825/1966 oraz akt zgonu nr I/1927/1998, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

Fot. – ITWarszawa, MTWarszawa, NAC. 

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.