Janina Jakóbówna
JAKÓBÓWNA, Jakubówna, Janina, zamężna Korwin-Szymanowska (23 września 1919 Danilcze koło Rohatyna w województwie stanisławowskim – 30 sierpnia 1989 Londyn),
tancerka, aktorka, choreografka.
Była córką rolnika Józefa Jakóba i Wiktorii z domu Strączek; żoną Romana Korwin-Szymanowskiego. Prawdopodobnie uczyła się w szkole baletowej przy Teatrze Wielkim w Warszawie, bo od jesieni 1937 zaangażował ją Feliks Parnell do swego Baletu Polskiego. Z zespołem tym występowała w 1937 w Niemczech (październik–Iistopad) i Rumunii, m.in. w Bukareszcie (grudzień), a na przełomie 1937 i 1938 i w styczniu 1938 w Jugosławii, np. w Belgradzie, Zagrzebiu i Lublanie, zaś w lutym 1938 w Wiedniu. Zapewne w 1939 znalazła się na wschodnich terenach Polski, bo po 17 września 1939 została wywieziona w głąb ZSRR, gdzie była więźniarką łagrów. Zwolniona po tak zwanym układzie Sikorski-Majski (1941), dotarła do organizującej się w ZSRR Armii Polskiej na Wschodzie. Z Armią tą przeszła cały wojenny szlak od Rosji, przez Irak, Palestynę, Egipt do Włoch. Zapewne na przełomie 1941 i 1942 zaczęła występować w zespole Czołówki Rewiowej pod kierownictwem Feliksa Konarskiego (Ref-Rena) i była w niej także w 1943. Z M. Szajowiczem tworzyła duet taneczny, wykonujący przede wszystkim tańce ludowe: kujawiaki, oberki, krakowiaki. Brała udział w występach zespołu reprezentacyjnego pn. Polska Parada (Polish Parade), np. w 1942 w Bagdadzie, w 1943 w Aleksandrii.
Występowała także w Teatrze Dramatycznym 2 Korpusu Polskiego jako: Druhna (Wesele na Górnym Śląsku, premiera 22 lipca 1944), Arlekin (Księżniczka Turandot, 1945), Dejanira (Mirandolina, 1945), Hero (Wiele hałasu o nic, 1946), a po otwarciu w marcu 1946 przy tym teatrze Studia Teatralnego, wykładała w nim rytmikę i taniec. Po lipcu 1946 odeszła do objazdowego teatru rewiowego pod kierownictwem Kazimierza Krukowskiego.
Później przybyła do Wielkiej Brytanii i zamieszkała na stałe w Londynie, gdzie do końca życia współpracowała jako aktorka i choreografka z polskimi scenami. W Polskim Teatrze Dramatycznym (potem w Teatrze Polskim Związku Artystów Scen Polskich) zagrała m.in.: Madzię (Wino, kobieta i dancing, 1952), Margot (Kubek Ulissesa, 1963), Nelę („M” jak Miłość, 1968), Matkę (Dwa teatry, 1972), Mrs Gray (Wielki szlem, 1974), Ciotkę Krystę (Świeca na wietrze, 1974), Panią Sawę (Polka prosto z Kraju, 1977), Urszulę (Gwałtu, co się dzieje!, 1981); opracowała choreografię np. do Kramu z piosenkami (1964), Pięknej Lucyndy (1967), „M” jak Miłość (1968).
W londyńskim Teatrze dla Dzieci (potem Teatr dla Dzieci i Młodzieży Syrena) wystąpiła w rolach: Stasia (Powrót Pana Twardowskiego, 1959), Magdusi i Żniwiarki I (Zaczarowane noce, 1960), Maciejowej (Kichuś majstra Lepigliny, 1977; opracowała też choreografię); do przedstawienia A za tego króla Jana (1983) opracowała układ tańca. Współpracowała również ze scenami prowadzonymi w Londynie przez Feliksa Konarskiego. Brała udział w wielu imprezach okolicznościowych, akademiach rocznicowych i widowiskach patriotycznych, a także w jubileuszach Związku Artystów Scen Polskich, organizowanych w Londynie (m.in. w 1967, 1972, 1983, 1984). Z aktorami londyńskimi wystąpiła 24 maja 1978 na koncercie podczas Światowego Zjazdu Polonii Wolnego Świata w Toronto.
W emigracyjnym życiu teatralnym miała zasługi jako pedagog. Wykładała kolejno: w II Studium Teatralnym (pod nazwą Warsztat Teatralny Młodych) pod kierownictwem Barbary Reńskiej (1961–63), w III Studium Teatralnym pod kierownictwem Stanisława Szpiganowicza (1965–67) i w Laboratorium Teatralnym (od 1971), najpierw pod kierownictwem Reńskiej, a potem Marii Buchwaldowej. W 1980–87 była często wybierana do Zarządu Związku Artystów Scen Polskich za Granicą.
Bibliografia
Almanach 1988/89; Artyści emigracyjnej Melpomeny 1939–95 (il.); Dramat i teatr emigracyjny po roku 1939; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Mieszkowska: Była sobie piosenka (il.); Mirecki: Wozem Tespisa s. 63, 80, 81, 84, 86, 176, 191; Parnell: Moje życie; Piekarski: Mars i Melpomena; Teatr i dramat pol. emigracji; Pam. Teatr. 1988 z. 1–2 s. 28–50, 60–93 (il.), 98, 104, 106, 122, 1998 z. 1–2 s. 44–50, 165–176; Akt urodzenia nr ZB-791/dan/3/1919, Sekcja Ksiąg Zabużańskich Arch. USC Warszawa; Materiały i fot., Arch. PAN (Kolekcja „Artyści Emigracyjnej Melpomeny” – dar A. Mieszkowskiej); Pudełek: Materiały 1915–39 (wypisy z arch. F. Parnella).
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
