Osoby

GALIŃSKA Helena, Halina, zamężna Mrożewska (4 sierpnia 1905 Poturzyce koło Sokala na Ukrainie – 10 sierpnia 1997 Warszawa),

aktorka. 

Była córką Leona Galińskiego i Heleny z Pochmarskich; siostrzenicą kierownika literackiego Bolesława Pochmarskiego (zobacz tom 1); żoną aktora Zdzisława Mrożewskiego (1909–2002; ślub 2 sierpnia 1938 w Krakowie). Kształciła się w Krakowie: studiowała na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego, a aktorstwa uczyła się w dwuletniej Miejskiej Szkole Dramatycznej. W czerwcu 1927 zdała w Warszawie aktorski egzamin Związku Artystów Scen Polskich. 

W sezonach 1927/28 i 1928/29 grała w krakowskim Teatrze im. Słowackiego, np.: Anais (Dama kameliowa), Leę (Proboszcz wśród bogaczy), Zosię (Tamten), a w 1929/30 i 1930/31 w Teatrze Polskim w Katowicach: May Harris (Proces Mary Dugan), Jankę (Ładna historia), Joasa (Sędziowie), Lucynkę (Zakochani), Antoninę (Przechodzień), Wandę (Mąż z grzeczności). Na sezon 1931/32 została zaangażowana do Teatru Miejskiego w Bydgoszczy, ale wróciła do Krakowa i do końca 1933/34 znowu występowała w Teatrze im. Słowackiego w rolach: Klary (Zemsta), Anieli (Śluby panieńskie), Melike i Hanny (Eros i Psyche), Milly (Złoty wiek rycerstwa), Teresy (Powrót posła). W sezonie 1934/35 grała w Teatrze na Pohulance w Wilnie, m.in.: Zuzannę (Kobieta i jej tyran), powtórzyła rolę Anieli. W sezonach 1935/36–1937/38 występowała ze zmiennym powodzeniem w Teatrze Polskim w Poznaniu, np. w 1935 w roli Gwen (Dzień bez kłamstwa), według Konstantego Troczyńskiego,

bardzo ładnie postawiła aktorsko swój epizod 

w Ludziach w bieli; miała

dużo prawdziwego wdzięku 

w Piosence o Nadinie oraz w 1936 w tytułowej Szesnastolatce. Natomiast jako Helena (Pan Damazy)

za dużo starania włożyła w swoją naiwność, abyśmy mogli uwierzyć w jej szczerość i prawdziwość;

jej Tessa „była bezbarwna”, a w 1937 Fruzia (Damy i huzary)

przekonywała, że temperamentu, podobnie jak wdzięku, grać nie można;

w roli Very (Człowiek pod mostem)

nie miała dość siły aktorskiej na udźwignięcie roli prowadzącej amantki; brakło wdzięku, temperamentu, nerwu w ruchach, bezpośredniości, nawet dykcji.

W 1938 zagrała dobrze Zośkę z Niespodzianki:

jej dziewczęcość wyszła bardzo naturalnie,

ale już

w Przeprowadzce powtórka gestu i intonacji okazała się zawodna [...] zabrakło także artystce ekspresji w popisowej scenie spowiedzi.

Na scenie poznańskiej zagrała też: Helenę (Grube ryby, 1935),  Ernestynę (Pan Topaz, 1936); Kasię (Serce na wolności), Zarę (Książę Niezłomny) – 1937. 

W 1938 przeniosła się do Krakowa, ale nie występowała. Tu przeżyła II wojnę światową. Na scenę wróciła w 1946, towarzyszyła mężowi i wraz z nim zmieniała teatry. W sezonach 1946/47 i 1947/48 należała do zespołu Miejskich Teatrów Dramatycznych w Krakowie, w 1948/49| występowała tylko gościnnie w krakowskim Teatrze Młodego Widza (Wdowa Kletowa w Bajce o wiośnie i młynarzu). W latach następnych nie pracowała, dopiero po usamodzielnieniu się Starego Teatru, od 1 czerwca 1954 do końca sezonu 1958/59 grała na jego scenie, np.: Woźniakównę (Maturzyści), Pannę Prism (Brat marnotrawny). W sezonach 1959/60–1961/62 była zaangażowana w Teatrze Polskim w Warszawie, a w 1962/63–1968/69 Teatrze Narodowym. Występowała sporadycznie, m.in. jako Krugerowa (Przygoda z Vaterlandem, 1963), Pani II (Wyszedł z domu, 1966), Gość na balu (Dziady, 1967). 

Od 1 czerwca 1969 była na emeryturze. 

Bibliografia

Almanach 1996/97; Almanach sceny bydg. 1920–90; 10-lecie T. Młodego Widza w Krakowie (tu błędnie jako Janina M.); Formanowicz; Guderian-Czaplińska: Teatr. Arkadia; Nawrat: Repertuar; Poskuta-Włodek; Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; Sto lat Starego Teatru s. 107, 113, 114; Troczyński: Pisma teatr.; Gaz. Wyb. 1997 nr 187, 188; Scena Pol. 1929 z. 3, 1930 z. 4; Afisze i programy, IS PAN; Afisze, Uniw. w Poznaniu; Akt ślubu nr 1210/1938 Arch. USC Kraków-Krowodrze i zgonu nr I/1414/1997, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP; Hernik Spalińska: Repertuar; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

Fot. – Bibl. Jagiell., IS PAN, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.