Jan Antoni Karow
KAROW Jan Antoni (21 czerwca 1949 Bydgoszcz – 9 września 1989 Grudziądz),
aktor.
Był synem Władysława Karowa, księgowego, i Bronisławy z Mazurkiewiczów; mężem najpierw aktorki Henryki Bielawskiej-Karow (ślub 18 kwietnia 1976 we Włocławku), potem plastyczki Renaty z domu Jóźwik (ślub 2 maja 1987 w Legnicy). Wychowywał się w Szczecinie, gdzie w 1968 ukończył V Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka. W tym samym roku zdał egzamin wstępny na Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Zaliczył dwa lata studiów i przerwał je ze względu na zły stan zdrowia.
W 1971 pracował w Goleniowie, gdzie prowadził zespół artystyczny w klubie jednostki wojskowej. We wrześniu 1972 zaangażował się do Teatru im. Fredry w Gnieźnie jako adept, a od 1 lutego 1973 miał tu etat inspicjenta, pełnił tę funkcję i jednocześnie grał dużo ról. W Gnieźnie pozostał do końca sezonu 1975/76. W grudniu 1976 zdał w Warszawie aktorski egzamin eksternistyczny i uzyskał uprawnienia aktora dramatu. Od 1 września do 31 grudnia 1976 był aktorem w Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu, a od 1 stycznia 1976 do końca sezonu 1978/79 w Lubuskim Teatrze w Zielonej Górze. Potem występował kolejno: w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie (1979/80–1982/83), gościnnie na scenie Teatru Dramatycznego w Elblągu w roli Szpekina w Rewizorze (premiera 18 kwietnia 1982); znowu w Zielonej Górze (1983/84 i 1984/85), a potem w Teatrze Dramatycznym w Legnicy (od 1 września 1985 do 18 października 1988). Na sezon 1989/90 zaangażował się do Teatru Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu.
Był utalentowany i ambitny, toteż już od pierwszego sezonu w Gnieźnie powierzano mu duże zadania aktorskie. Zaczął od roli Piotra w Lesie (premiera 5 listopada 1972), a potem grał m.in.: Walerego (Świętoszek, 1973), Fircyka (Fircyk w zalotach, 1974), Ferdynanda (Burza Szekspira, 1975), Gustawa (Śluby panieńskie, 1975);
Posiada dużo naturalnego wdzięku, jest sprawny aktorsko,
pisał Ryszard Danecki, oceniając jego Fircyka. W kolejnych latach duże role przeplatały się z drugoplanowymi. Były to np. w Wałbrzychu w 1976: Roger z Czarnolesia (Noc tysięczna druga) i Sołomachin (Protokół pewnego zebrania); w Zielonej Górze: w 1977 Zdzisław (Ciotunia), Diabeł (Zakochany diabeł) i Herostrates (Zapomnieć o Herostratesie), w 1978 Artur (Tango), w 1979 Alfred (Wariat i zakonnica), w 1983 Chłopiec z deszczu (Dwa teatry) i Archanioł Michał (Pastorałka Leona Schillera), w 1984 Głodomór (Odejście Głodomora) i William (Jak się kochają w niższych sferach); w Olsztynie: w 1979 Edmund (Damy i huzary), w 1981 Narz (Skoro go nie ma) i Hovstad (Wróg ludu), w 1982 Sowiński (Zwariować można), w 1983 Horacy (Hamlet) i Alfred hr. de La Tréfouille (Matka Witkacego). W Olsztynie i Zielonej Górze bywał asystentem reżysera.
W Legnicy adaptował i reżyserował Pchłę Szachrajkę Jana Brzechwy (1986). Zagrał tu też kilka ważnych ról, np. w 1986 Erica Kiessewettera (Głosy umarłych) i Leonarda (Nie-Boska komedia), w 1987 Hamleta, a także postać głównego bohatera w samodzielnie przygotowanym monodramie według Pętli Marka Hłaski (premiera 19 maja 1988). W ciekawym przedstawieniu Hamleta w Legnicy, na całej inscenizacji, ale przede wszystkim na głównej roli, zaważyła kontrowersyjna koncepcja reżysera; Karow stworzył postać interesującą, ale był to Hamlet „w nieustannej histerii”:
Jan Karow grając przez cały czas człowieka mówiącego
i działające go tylko «forte», nie potrafił odnaleźć chwil wyciszenia, refleksji. Ten Hamlet jest jak rozpędzona maszyna, nawet jeśli stara się być refleksyjny,
pisał K. Sielicki.
Egzystencjalny niepokój wewnętrzny aktor uzupełnia pewną dozą cynizmu, i jeśli tylko unika nadmiernego patosu
i zagrywania się, to wychodzi obronną ręką z niełatwego zadania,
dodawał Robert Różycki.
Ostatnie jego role to Robert „Piła” i Żebrak w Operze za trzy grosze (1988). Był laureatem nagród w plebiscycie na najpopularniejszego aktora Dolnego Śląska: Srebrnej Iglicy (1987) i Złotej Iglicy (1988).
Bibliografia
Almanach 1989/90; T. w Legnicy 1977–87 (il.); Express Pozn. 1974 nr 68 (R. Danecki); Sł. Pol. 1987 nr 293 (R. Różycki); Sprawy i Ludzie 1988 nr 4 (T. Buski); Teatr 1988 nr 4 (K. Sielicki; il.); Akta, Arch. T. im. Fredry Gniezno, Pracownia Historii Szkolnictwa Teatr. Akademii Teatr. w Warszawie, ZASP (fot.); Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Programy i archiwalia, ITWarszawa; www.encyklopediateatru.pl; Inf. siostry, Ireny Karweckiej i żony, Renaty Karow.
Ikonografia
Fot. – Bibl. Nar., ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
