Józefa Maryla Kędra
KĘDRA Maryla, właściwie Józefa Maryla, z domu Domżał, primo voto Porębska (24 stycznia 1915 Kiełpiny w Bydgoskiem – 31 grudnia 1991 Puławy),
aktorka-lalkarka, reżyserka, dyrektorka kierowniczka artystyczna i literacka teatru.
Była córką Andrzeja Domżała, wojskowego krawca, i Zofii z domu Lament; jej drugim mężem był pianista Władysław Kędra (ślub 21 kwietnia 1951 w Warszawie, rozwód w 1952). Dzieciństwo i lata szkolne spędziła w Lublinie. Jak napisała w życiorysie złożonym w Związku Artystów Scen Polskich, w 1933, po zdaniu matury, wyjechała do Sosnowca, gdzie pracowała jako dekoratorka, a dekoracji i grafiki uczyła się potem przy Śląskich Zakładach Przemysłowo-Naukowych w Katowicach. Także według własnej relacji, w 1938 uczyła się śpiewu pod kierunkiem Stanisławy Korwin-Szymanowskiej w Konserwatorium Muzycznym w Katowicach. Przed wybuchem II wojny światowej zamieszkała w Warszawie, gdzie była dekoratorką wystaw sklepów firmowych Wedla. W czasie okupacji niemieckiej mieszkała najpierw w Warszawie, potem w Lublinie i w Rudach koło Puław. Po wojnie wróciła do Warszawy. W 1952 ukończyła Szkołę Dramatyczną Teatru Lalek, prowadzoną przez Janinę Kilian-Stanisławską przy Teatrze Lalka.
W 1953–54 była kierowniczką artystyczną i reżyserką Teatru Lalek w Wałbrzychu, wystawiła tu m.in.: Nowe szaty króla, Dzielną Din, Dary wiatru północnego. Od lipca 1954 do października 1958 była dyrektorką i kierowniczką artystyczną, założonego przez siebie Teatru Lalki i Aktora w Lublinie. W teatrze tym reżyserowała m.in.: Złotą kulę (inauguracyjna premiera 6 grudnia 1954), O piesku leniuszku, Pieczary Salamanki, Aszar-Kari, Śpiewkę spod drzewka (według własnego scenariusza), Dzikie łabędzie, Baśń o szklarzu i cesarzu, Mistrza Piotra Pathelin, Wynalazek profesora Orzeszka, O Janku, co psom szył buty, Zaklętego rumaka. Od 1 sierpnia 1958 do 31 grudnia 1960 była kierowniczką artystyczną i literacką Teatru Lalek Pleciuga w Szczecinie, a od 1 października 1958 do końca 1960 także dyrektorką tej sceny. Reżyserowała tu m.in.: Śpiewkę spod drzewka, Dzikie łabędzie, W pustyni i w puszczy, Jabłoneczkę, Brzydkie kaczątko.
W 1960 zamieszkała w Kazimierzu Dolnym i została kierowniczką miejscowego Domu Kultury. W 1966–71 prowadziła objazdowy Teatr Lalek Tyci-Tyci, z którego dwu lub trzyosobowym zespołem występowała w szkołach w województwie lubelskim. Zajmowała się również malarstwem, była członkinią Towarzystwa Przyjaciół Kazimierza Dolnego.
Bibliografia
Almanach 1991/92; 10 lat Teatru Lalki i Aktora w Lublinie 1954–1964, Lublin 1964; „Pleciuga”. Dziesięciolecie pracy Teatru Lalek w Szczecinie [Szczecin 1963; il.]; Jurkowski; Moje pokolenie; Pół wieku teatru lalek w Szczecinie 1953–2003 (il.); 35 lat Teatru Lalki i Aktora im. H.Ch. Andersena w Lublinie, Lublin 1989 (il.); Waszkiel: Dzieje 1945–2000 (il.); Akt ślubu nr V/404/1951, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP; Materiały, Red. SBTP IS PAN; Almanach 1944–59.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
