Osoby

KENDA Jadwiga, właściwie Wanda Jadwiga Kędziorówna (3 listopada 1912 Berlin – 7 maja 1993 Poznań),

śpiewaczka, kierowniczka artystyczna teatru.

Była córką Jana Kędziory i Marii z Olendrowiczów. Studia muzyczne odbyła w Berlinie i Poznaniu (tu studia wokalne oraz w klasie fortepianu Instytutu Muzycznego). Debiutowała jako Wanda Kędziorówna, recitalem śpiewaczym w 1936 w Poznaniu. Już jako Jadwiga Kenda, 10 maja 1937 wystąpiła w Berlinie na koncercie utworów Karola Szymanowskiego, po śmierci kompozytora (śpiewała solo sopranowe w Stabat Mater). Występowała na koncertach, poza Berlinem także w Paryżu, Kopenhadze, Oslo, Sztokholmie, Amsterdamie. Zagrała rolę gwiazdy operetki, Jadwigi Jankowskiej, w filmie Dyplomatyczna żona (Abenteuer in Warschau, 1937; w dwóch wersjach językowych: polskiej i niemieckiej). 

Od 1 lutego 1946 była w Łodzi solistką Teatru Muzycznego (potem: Teatr Komedii Muzycznej „Lutnia”, Operetki), a od 1 kwietnia 1959 objęła kierownictwo artystyczne teatru i sprawowała je do 1 września 1974. Wszechstronnie utalentowana, urodziwa i zgrabna, z dobrze wyszkolonym sopranowym głosem, prezentowała kulturę aktorską i muzykalność, zwłaszcza w klasycznym repertuarze operetkowym. Kreowała w nim główne role, z których najważniejsze to: Hanna Glavari (Wesoła wdówka; 1946, 1954), Angela Didier (Hrabia Luksemburg; 1947, 1957), Liza (Kraina uśmiechu; 1947, 1953), Rozalinda (Zemsta nietoperza; 1948, 1954); tytułowa Rose Marie, Zuzanna (Cnotliwa Zuzanna) i Helena (Piękna Helena) – 1948; Saffi (Baron cygański) i Księżna (Ptasznik z Tyrolu) – 1949; Sylvia Varescu (Księżniczka czardasza, 1951), tytułowa Madame Pompadour (1954), Wiktoria (Wiktoria i jej huzar, 1955); Hrabina Józefina (Krysia leśniczanka) i Księżna Jana (Dziewczę z Holandii) – 1958; Izabella (Boccaccio) i Małgorzata (Bal w operze) – 1959. 

Występowała z powodzeniem w operetkach radzieckich, np. jako Stella (Swobodny wiatr, 1950), Natasza (Niespokojne szczęście, 1952), a także jako Ariadna w pierwszej, powstałej po wojnie, polskiej operetce Tajemnica Dedala (premiera 24 kwietnia 1955). Recenzenci chwalili jej urodę, szyk, dyskretną i inteligentną grę, ale też temperament, humor i precyzję wokalnego opanowania operetkowych partii. Gdy z upływem lat zrezygnowała z ról amantek, nadal podziwiano jej prezencję, wdzięk i dystynkcję, w takich rolach, jak: Mrs Mill Old Town (Panna Wodna, 1960), Donna Lucia d'Alvadores (Ciotka Karola, 1964), Pani Tschöll (Domek trzech dziewcząt, 1967), Księżna Cuddenstein (Hrabina Marica, 1968), Hrabina Przełęska (Kariera Nikodema Dyzmy, 1973). W 1946–58 jej partnerem scenicznym był najczęściej Michał Śląski i oboje, świetnie zgrani głosowo, przystojni i eleganccy, byli wtedy ulubieńcami łódzkiej publiczności. 

Od 1 września 1974 przeszła na emeryturę, ale przez pewien czas nadal współpracowała z Teatrem Muzycznym, występowała np. w ostatniej swej roli: Joanny Lindenmeier w Ulicy niezapominajek (premiera 7 lutego 1976). W 1976 zagrała też w filmie krótkometrażowym Videokaseta. Później zamieszkała w Poznaniu. 

Gościnnie występowała, w Poznaniu: w sezonie 1947/48 na scenie Komedii Muzycznej Teatru Nowego w rolach Katarzyny (Król włóczęgów) i Sylvii Varescu (Księżniczka czardasza); w Lublinie: w 1950 w Teatrze Muzycznym jako Saffi (Baron cygański), a w 1958 w Operetce jako Hanna Glavari (Wesoła wdówka); w Gliwicach: w 1958 w Operetce Śląskiej. Z zespołem łódzkiej Operetki gościła też w: Częstochowie (Rose Marie i Baron cygański, 1949), Warszawie (Wesoła wdówka i Madame Pompadour, 1954), Sopocie i Gdańsku (Zemsta nietoperza, 1955). W Teatrze Powszechnym w Łodzi wystąpiła w roli Maricy Csardas w komedii muzycznej Dotykać nie wolno (premiera 25 października 1959). 

W 1959–74, gdy kierowała łódzkim Teatrem Muzycznym, podniosła jego poziom artystyczny i zmieniła styl; za jej kadencji premiery przygotowali znani dyrygenci (Karol Stryja, Bohdan Wodiczko, Wacław Geiger, Henryk Czyż, Olgierd Straszyński, Henryk Debich), reżyserzy (Danuta Baduszkowa, Henryk Mozer), scenografowie (Lech Zahorski, Roman Bubiec, Jan Marcin Szancer, Lidia i Jerzy Skarżyńscy) i choreografowie (Feliks Parnell, Mikołaj Kopiński, Stanisław Miszczyk, Marta Bochenek, Witold Gruca, Jerzy Kapliński). Repertuar zyskał różnorodność, obok klasyki, musicali i komedii muzycznych pojawiały się pozycje polskie, w tym prapremiery: Ułani księcia Józefa (17 lipca 1964), Bal samotnych (23 kwietnia 1965), Wielka aleja (17 marca 1973). Za jej dyrekcji teatr zyskał w 1964 nową siedzibę z widownią na ponad tysiąc miejsc. 

Bibliografia

Almanach 1992/93; 40 lat sceny muz. w Lublinie (il.); 40 lat sceny operetkowej w Łodzi (il.); 10 lat Operetki Śląskiej 1952–62; Hist. filmu t. 2; Komorowska: Kronika t. muz. 1944–89; Operetka i T. Muzyczny w Łodzi s. 77, 80 (il.), 81, 175 (il.), 221–232 (il.), 297 (B. Lachtara: Jadwiga Kenda – pierwsza primadonna Operetki Łódzkiej); XV lat Operetki w Łodzi (il.); Sto lat sceny pol. w Łodzi; Żuchowski: Panorama; Dz. Łódz. 1993 nr 108; Dz. Pozn. 1936 nr 109; Express Ilustr. 1993 nr 195 (B. Gadomski: Pożegnanie primadonny); Kur. Pozn. 1937 nr 215; Akt zgonu nr 2630/1993, Arch. USC Poznań; Akta (fot.), ZASP; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl 

Ikonografia

E. Hejdak?: Portret, karyk., rys., repr. llustr. Kur. Pol. 1948 nr 237; Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, MTWarszawa, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.