Filomena Łopatyńska
ŁOPATYŃSKA Filomena Julia, z Krawczuków (1873 Czerniowce - 26 III 1940 Odessa), śpiewaczka, aktorka. Była córką Mikołaja Krawczuka, żoną Leona Ł., ukr. pisarza i aktora, matką Fausta Ł., ukr. aktora i reżysera. Występować zaczęła w amatorskich zespołach chóralnych i teatr. na Bukowinie, m.in. w Czerniowcach. Od 1891 występowała pod nazwiskiem panieńskim w t. ukr. Tow. Ruska Besida we Lwowie. Od 1893 używała stale nazwiska Łopatyńska. We Lwowie brała lekcje m.in. u W. Barącza i W. Wysockiego. 13 VIII 1894 wystąpiła w pol. t. lwów. w roli Krysi ("Ptasznik z Tyrolu"); niezaangażowana, od września 1894 wróciła na scenę ukraińską. Od 8 III 1896 występowała na scenie pol. w zespole t. Lwow.; od sierpnia 1897 do lipca 1898 w t. ukr. Tow. Ruska Besida pod kier. L. Łopatyńskiego, a od 1898 do końca sez. 1908/09 znowu w zespole opery i operetki lwów. T. Miejskiego. "Miała piękny głos, śpiewała pewnie i muzykalnie, poza tym posiadała dużo wdzięku, poezji i prostoty"; "wyglądała ładnie i grała z talentem" - pisał na podstawie opinii prasy F. Pajączkowski. Śpiewała partie sopranowe, gł. w operetkach, m.in. Laurę ("Panna praczka"), Wilhelminę ("Tyrolka"), Gildę ("Wiceadmirał"), Katarzynę ("Siedmiu Szwabów"), Lolę Winter ("Słodka dziewczyna"), Violettę ("Piękna z Nowego Jorku"), a także w operach, m.in. Halkę ("Halka"), Anulkę ("Pocałunek" B. Smetany), Dziewczynę ("Widma"), Agatę ("Wolny strzelec"), Antonię ("Opowieści Hoffmanna"), Hannę ("Straszny dwór"). W okresie pobytu na scenie pol. występowała też sporadycznie w zespołach ukr., m.in. w maju 1900 z zespołem t. ukr. Tow. Ruska Besida w Krakowie śpiewała Oksanę ("Zaporożec za Dunajem"). Od 1897 śpiewała na licznych koncertach, m.in. we Lwowie, Czerniowcach, Stanisławowie, Kołomyi, Tarnopolu. W sez. 1909/10 występowała w t. niem. w Czerniowcach. Od 1910 powróciła na stałe na scenę ukr. i występowała w różnych zespołach, m.in. w Tarnopolu (1915-16), Kijowie (od 1916) i z t. wędrownymi, m.in. w Czerniowcach, we Lwowie. Po 1923 wycofała się ze sceny. Bibl.: Pajączkowski: Teatr lwow. (il.); TE III; U.R.E.; Ukr. teatr t. I; Mołod Ukrajiny 1961 nr 119 (il.); Afisze, Bibl. Jagiell., IS PAN; Materiały R. Pyłypczuka, Kijów. Ikon.: Fot. pryw. - Bibl. Ossol. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
