Osoby

BURKE Tadeusz Jan, właściwie Tadeusz Burka (27 listopada 1903 Lwów – 3 stycznia 1983 Katowice),

tancerz, choreograf. 

Był synem Franciszka Burke, naczelnika wydziału w dyrekcji kolei we Lwowie, i Matyldy z domu Stein; bratem aktorki Janiny Burke. Ukończył gimnazjum i szkołę baletową przy Teatrze Wielkim we Lwowie. W 1923–28 występował w zespole baletowym Opery Lwowskiej, potem kierował szkołą baletową Stanisława Faliszewskiego we Lwowie. Równocześnie pracował jako urzędnik na poczcie i prowadził amatorski zespół taneczny. Brał udział w organizowanych dorywczo przez Romana Wragę przedstawieniach operowych. Lata II wojny światowej przeżył we Lwowie; w 1939–41 był solistą Państwowego Ukraińskiego Teatru Opery i Baletu, w czasie niemieckiej okupacji miasta pracował fizycznie, od września 1944 wrócił do pracy w operze ukraińskiej na stanowisku tancerza solisty. 

W sierpniu 1945 z zespołem Polskiego Teatru Dramatycznego przyjechał do Katowic. Współpracował tu z Teatrem Śląskim oraz ze szkołą dramatyczną działającą przy teatrze, opracował choreografię do przedstawień Moja siostra i ja oraz Jak w bajce. W grudniu 1945 został zaangażowany do Opery Katowickiej w Bytomiu w charakterze solisty baletu i asystenta baletmistrza. Adam Didur, kierujący tą Operą, powierzył mu organizację zespołu baletowego. Później pełnił tu funkcję kierownika baletu i choreografa. W Operze Śląskiej w Bytomiu pracował do 30 listopada 1968, kiedy przeszedł na emeryturę. W 1952 był choreografem Zespołu Pieśni i Tańca Marynarki Wojennej w Gdyni. W 1957 uzyskał dyplom ukończenia wyższych studiów pedagogicznych w zakresie tańca; uczył tańca klasycznego i charakterystycznego, najpierw w Średniej Szkole Baletowej prowadzonej przez Tacjannę Wysocką w Sosnowcu, a od 1959 w Średniej Szkole Baletowej w Bytomiu.

W Operze Śląskiej tańczył role: Satyra i Cerbera (Pan Twardowski, 1948), Leśnego Bożka i Chłopca (Swantewit, 1949), Stolnika i Gireja (Fontanna Bachczysaraju, 1951), Mistrza ceremonii (Kopciuszek Prokofiewa, 1953), Sułtana (Szeherezada, 1955), tytułową w Panu Twardowskim Różyckiego (1957), Kacpra (Błazen królewski, 1958), Doktora Ształbauma (Dziadek do orzechów, 1959), Ojca i Swata (Szurale, 1960), Klaudiusza i Frolla (Esmeralda, 1961), Escalusa i Brata Laurentego (Romeo i Julia, 1962), Króla Zygmunta Starego (Stańczyk, 1964). Opracował choreografię m.in. do Strasznego dworu (1952), Bolesława Śmiałego Różyckiego (1957), Balu maskowego (1958), Dziadów (1959), Mocy przeznaczenia (1961), Otella (1964), Don Juana Mozarta (1964). 

Jako choreograf współpracował z kilkoma teatrami dramatycznymi. W Teatrze Śląskim w Katowicach opracował choreografię m.in. do przedstawień: Dom lalki (Nora, 1955), Bal manekinów (1957), Wesele Figara (1958), Kawaler z księżyca (1961), Wesele (1964), Popas króla jegomości (1965), w Teatrze Ziemi Rzeszowskiej do Balu złodziejaszków (1957), w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu m.in. do Rzymskiej kurtyzany (1958), Henryka VI na łowach (1965). 

Współpracował także z Zespołem Pieśni i Tańca „Śląsk”, a od 1980 do końca życia prowadził Zespół Pieśni i Tańca „Opole”. Zespół zdobywał liczne nagrody w czasie występów w kraju i za granicą, m.in. w Holandii.

Sztuka taneczna Tadeusza Burke – napisano w programie jubileuszowym Opery Śląskiej – opiera się na mocnym fundamencie tańca klasycznego, którego jest doskonałym znawcą. Na scenie daje postacie wytworne, szlachetne, wyraziste w rysunku dramatycznym, koncepcyjnie przemyślane

i pogłębione (...) Położył on wielkie zasługi wokół rozwoju kultury tanecznej nie tylko w Operze Śląskiej, ale w ogóle w śląskim Zagłębiu Przemysłowym.

Bibliografia

Almanach 1982/83; J. Janicki: A do Lwowa daleko aż strach... Alfabet lwowski 3, Warszawa 1996 s. 36–37; Jankowski, Misiorny; Linert: T. Śląski; Linert: T. Śląski 1949–92; Opera Śląska 1945–53 (il.; cyt.); Opera Śląska 1945–70 (il.); O. Pałamarczuk: A muzi nie małczali. Lwiw 1941–1944 roki, Lwów 1996; Pół wieku Opery Śląskiej 1945–2000 (il.); Turska: Almanach; Wysocka: Dzieje; Akt urodzenia, parafia św. Anny we Lwowie, księga nr 1724, AGAD; Akt zgonu nr 29/1983, Arch. USC Katowice; Akta, Opera Śląska Bytom, ZASP (fot.); Almanach 1944–59; Inf. siostrzenicy, Magdaleny Bieleckiej-Jarosz.

Ikonografia

Fot. – IS PAN, ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Tadeusz Burke (27 XI 1903 Lwów - 31 1983 Katowice), tancerz, baletmistrz, pedagog. W l. 1923-28 był solistą opery lwowskiej, następnie pedagogiem w działającej przy tym t. szkole baletowej Stanisława Faliszewskiego. Po likwidacji opery lwów., w 1931 objął posadę na poczcie, a równocześnie prowadził amatorskie zespoły baletowe, kursy tańca dla młodzieży oraz brał udział w przedstawieniach operowych organizowanych w l. trzydziestych przez Romana Wragę w wielu miastach prowincjonalnych. W l. 1939-41 i 1944-45 był solistą T. Opery i Baletu we Lwowie. W 1945 przybył do Katowic i na sez. 1945/46 został zaangażowany przez Bronisława Dąbrowskiego w charakterze choreografa T. Śląskiego (oprac. "Moja siostra i ja" Hemara, "Jak w bajce" Krzemińskiego). Równocześnie w tym samym sez. związał się z Operą Śląską w Bytomiu jako organizator stałego zespołu baletowego tego t., solista i choreograf, a w nast. l. asystent baletmistrza (do 1968). Opracował m. in. "Traviatę" Verdiego, "Straszny dwór" Moniuszki, "Moc przeznaczenia" Verdiego, "Bolesława Śmiałego" Różyckiego, "Hrabinę" Moniuszki, "Wesele Figara" Mozarta. Tańczył m. in. Gireja ("Fontanna Bachczyseraju" Asafiewa), Satyra i Cerbera ("Pan Twardowski" Różyckiego), Leśnego bożka ("Swantewit" Perkowskiego), Burmistrza ("Bagatela" Straussa), Ojca i Swata ("Szurale" Jarullina), Klaudiusza ("Esmeralda" Pugniego), Mistrza ceremonii ("Jezioro łabędzie" Czajkowskiego), Króla Zygmunta I ("Stańczyk" Kiesewettera). Jako choreograf współpracował też systematycznie z t. dramatycznymi, głównie T. im. Wyspiańskiego w Katowicach i T. Zagłębia w Sosnowcu oraz z T. Nowym w Zabrzu. Opracował m. in. "Skalmierzanki" Kamińskiego, "Dwanaście krzeseł" Ilfa i Piętrowa, "Dom Bernardy" Alba Lorki, "Wesele" Wyspiańskiego, "Fircyka w zalotach" Zabłockiego, "Henryka VI na łowach" Bogusławskiego. Był cenionym pedagogiem szkół baletowych w Sosnowcu i Bytomiu (1951-69), gdzie wykładał taniec klasyczny i charakterystyczny, współpracował ze Szkołą Dram. w Katowicach (1945-48) i zespołami amatorskimi.

Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1982/83, tom XXIV, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987