Osoby

KISIELEWSKA Maria, zamężna Czarnecka (21 stycznia 1896 Gumniska w Tarnowskiem – 10 sierpnia 1977 Poznań),

śpiewaczka. 

Była córką Stanisława Kisielewskiego i Heleny z Kisielewskich; żoną śpiewaka Kazimierza Czarneckiego (zob. t. 1; ślub w 1937 w Warszawie); matką śpiewaczki Teresy Czarneckiej. Była spokrewniona z dramatopisarzem Janem Augustem Kisielewskim oraz pisarzem i kompozytorem Stefanem Kisielewskim. Dzieciństwo spędziła w Radymnie, majątku biskupstwa przemyskiego między Jarosławiem a Przemyślem, gdzie ojciec objął dzierżawę. W dworku organizowano polowania, przedstawienia teatralne, popisy muzyczne. Pensję dla dziewcząt ukończyła w Przemyślu, a w 1913 szkołę handlową żeńską we Lwowie. Głos kształciła pod kierunkiem Augusta Dianniego, początkowo prywatnie, a potem w jego klasie w lwowskim Konserwatorium Galicyjskiego (później Polskiego) Towarzystwa Muzycznego; dyplom ukończenia uzyskała 30 czerwca 1925. Uczyła w szkole muzycznej we Lwowie, nadal pogłębiała umiejętności wokalne i często występowała na koncertach. Wiadomość podana w Dziejach scenicznych „Halki”, że śpiewała w tej operze, wystawionej w Toruniu na otwarcie Opery Pomorskiej (15 września 1925), nie znalazła potwierdzenia. 

Pierwszy raz wystąpiła na scenie Teatru Wielkiego we Lwowie w przedstawieniu uczniów lwowskiego Konserwatorium jako Fiordiligi w Così fan tutte (17 i 20 czerwca 1927). Rok później, na scenie lwowskiej zaśpiewała 10 czerwca 1928 Małgorzatę w Fauście, i był to jej debiut właściwy. Po występie w tej samej roli 24 czerwca 1928 w Teatrze Wielkim w Poznaniu, została zaangażowana i w 1928–30 w Operze Poznańskiej śpiewała z powodzeniem ważne partie sopranowe: Florę (Chopin, 1928), Mimi (Cyganeria, 1928), Danusię (Krzyżacy Adama Dołżyckiego), Bronię (Hrabina), Zelmę (Casanova, 1929), a także Ksenię (Borys Godunow). Występowała też na koncertach poznańskiego Polskiego Towarzystwa Muzycznego, wykonując m.in. pieśni Franza Schuberta (1928). 

W 1930–33 była solistką Teatru Wielkiego we Lwowie. Śpiewała czołową partię Marianny w Wyzwolonym (wystawionym 4 października 1930 na 30-lecie opery lwowskiej), Lisabety (Uczta szyderców, 1931), a także: Księżniczkę Eudoksję (Żydówka), Micaelę (Carmen), Antonię (Opowieści Hoffmanna), Neddę (Pajace), Hannę (Straszny dwór) oraz Mimi i Ksenię. Z zespołem lwowskiej opery występowała w Krakowie jako Ksenia i Micaela (od 18 lipca do 17 sierpnia 1931) oraz w Lublinie (w grudniu 1931). We Lwowie brała udział w koncertach, wykonując solowe partie w oratoriach (np. Ver Sacrum Mieczysława Sołtysa, 1931; Pory roku Haydna, 1932). Dawała także recitale pieśni. 

Potem występowała w Krakowie; gościnnie zaśpiewała Blondę (Uprowadzenie z seraju; 20 i 27 lutego, 13 marca 1933), a od 27 marca 1933 do 10 sierpnia 1934 brała udział w wielu przedstawieniach Opery Krakowskiej. Występowała w 1933 jako: Liza (Kraina uśmiechu, od 27 marca), Hanna (Straszny dwór, od 5 czerwca), Oskar (Bal maskowy, od 6 listopada), Musetta (Cyganeria, od 4 grudnia), a w 1934 jako: Wenus (Tannhäuser, od 8 stycznia), „pełna wdzięku” Anusia (Wesołe kumoszki z Windsoru, od 28 maja), Zofia (Halka, 3 czerwca), Księżniczka Eudoksja (Żydówka, 27 czerwca) i Hanna (Straszny dwór, 10 sierpnia). Z Operą Krakowską gościła w 1934 w Katowicach, w rolach Oskara (20 lutego) i Musetty (3 kwietnia). Od sezonu 1934/35 do końca 1937/38 ponownie była w zespole Teatru Wielkiego w Poznaniu. Śpiewała tu zarówno pierwszoplanowe, jak i mniejsze partie; były to: doskonała Donna Anna (Don Juan, 1934), która według Tadeusza Kasserna

miała dużo wyrazu dramatycznego przy wzorowej czystości śpiewu,

a także: Micaela (Carmen, 1935), Nedda (Pajace, 1935), Alina (Goplana, 1936), Estera (Zamarłe oczy, 1936), Eumelos (Alcesta Glucka, 1938). Występowała też w rolach operetkowych, np. w 1935 jako Kondia (Róża Stambułu), czy Anna (Kochany Augustynek). Z zespołem operetki poznańskiej wystąpiła w Katowicach (Hrabia Luksemburg, 30 stycznia 1935), a latem 1935 wzięła udział w objeździe po kraju z Krainą uśmiechu kreując rolę Lizy (9 czerwca 1935 Katowice; w lipcu Wilno; w sierpniu Przemyśl i Lwów); partnerował jej w tej operetce Kazimierz Czarnecki. 

W 1938 zamieszkała w Warszawie. Po wybuchu II wojny światowej, wyjechała z mężem w 1940 do Jarosławia, gdzie przeżyła niemiecką okupację. Od 1 stycznia 1945 do 1 maja 1946 uczyła w szkole muzycznej w Jarosławiu. Po powrocie do Poznania, 1 maja V 1946 rozpoczęła tu pracę pedagogiczną w Państwowej Szkole Umuzykalnienia (później: Państwowa Szkoła Muzyczna II St. im. Karola Kurpińskiego). W Teatrze Wielkim w Poznaniu wystąpiła jeszcze 21 czerwca 1946 jako Mimi w Cyganerii i był to jej ostatni występ sceniczny. Od 1 października 1957 objęła klasę śpiewu w poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. Jej uczniami byli m.in.: Marian Kondella, Ada Jarysz, Teresa Bogdanowicz-Pielatowska, Krystyna Kolasińska, Ewa Bernat. W 1965 przeszła na emeryturę. 

Już w 1928, po występie w Poznaniu w roli Mimi w Cyganerii, pisano, że głos Kisielewskiej

posiada niezwykle miły, czysty, metaliczny ton w całej skali,

a później w recenzjach z występów podkreślano zawsze piękno jej lirycznego, dobrze wyszkolonego sopranu, „doskonały oddech”, „subtelną, mądrą frazę i dynamikę”. Miała także dobre warunki zewnętrzne i przyznawano jej zdolności aktorskie oraz temperament sceniczny. Z powodzeniem występowała zarówno w repertuarze operowym, jak i w operetkach.  

Bibliografia

Felczyński: Fredreum s. 230; Kaczyński: Dzieje „Halki”; Komorowska: Teatry muz. Drugiej Rzeczypospolitej; Komorowska: Za kurtyną lat; Kraków muz. 1918–39 (il.); Opera Pozn. 1919–69 s. 30; Opera w Poznaniu. 75 lat; Świtała; Czas 1934 nr 151; Dz. Pozn. 1934 (12 XII; T. Kassern); Gaz. Pozn. i Pom. 1928 (2 X); Lwow. Wiadomości Muz. i Lit. 1929 nr 2 (il.); Pam. Teatr. 1997 z. 1–4 s. 97, 101; Zesz. Naukowe Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu 1996 nr 68 (L. Mazepa: Wykonawstwo oratoryjne i kantatowe we Lwowie w okresie od końca XVIII wieku do 1939 roku); Afisze, IS PAN, MTWarszawa; Akta, ZASP (fot.), Zespół Szkół Muz. Poznań; Hałabuda: Repertuar, Szwed; Arch. Akademii Muz. Poznań; Inf. córki, Teresy Czarneckiej-Szydełko oraz wycinki prasowe w jej arch. rodzinnym (stąd cytaty fragm. recenzji z prasy lwow., pozn. i krak.).

Ikonografia

Fot. – Arch. T. Wielkiego Poznań, MTWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.