Stanisław Iżela
IŻELA Stanisław (4 maja 1914 Zator koło Oświęcimia – 3 października 2000 Bydgoszcz),
śpiewak.
Był synem Józefa Iżeli i Marii z Janiszewskich. Wczesne lata szkolne spędził u krakowskich księży misjonarzy, potem ukończył średnią Szkołę Ekonomiczno-Handlową w Krakowie (1932) i wstąpił tu do Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego, do klasy śpiewu S. Romanowskiego. W 1934 został powołany do służby wojskowej; odbył ją w Szkole Podchorążych w Zegrzu. Po wybuchu II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej 1939. W okresie okupacji niemieckiej w Krakowie uczył się śpiewu u G. Serafina. Był żołnierzem AK w Zgrupowaniu „Żelbet” (działał w jednostce radiotelegraficznej), przebył też obóz jeniecki.
W 1948 uzyskał w Szczecinie uprawnienia śpiewaka-solisty; związał się tu z Artosem i do 31 grudnia 1950 często występował na terenie Pomorza. Później zamieszkał w Bydgoszczy i od 1 stycznia 1951 do 1 lutego 1956 był solistą Zespołu Pieśni i Tańca Pomorskiego Okręgu Wojskowego. Nadal kształcił głos u Felicji Krysiewiczowej. Zaangażował się w działalność Studia Operowego, które stało się zalążkiem stałej sceny operowej w Bydgoszczy. W premierze inauguracyjnej tego Studia, 21 września 1956, śpiewał tenorową partię Franka we Flisie, a w 1957 obsadzono go w głównej roli Barinkaya w Baronie cygańskim. Od wykonania w 1958 partii Stefana w Strasznym dworze, bywał wyróżniany w recenzjach.
Przystojny, wysportowany (grał w piłkę nożną w drużynach Krakowa, a potem Bydgoszczy), pełen wdzięku, scenicznej werwy i komediowych talentów, należał do ulubieńców publiczności na scenie bydgoskiej Opery i Operetki. Wśród jego ról operowych przeważały, poza Geraldem (Lakmé, 1959), drugoplanowe lub charakterystyczne.
Były to: w 1959 Spalanzani i Franciszek (Opowieści Hoffmanna) – „utrzymane w dobrych tradycjach buffo”; w 1960 bardzo dobry Dzidzi (Hrabina); w 1962 Pantalone (Ciekawskie niewiasty) i Triquet (Eugeniusz Oniegin); w 1964 Gaston (Traviata) i Pedrillo (Uprowadzenie z seraju); w 1965 Goro (Madame Butterfly) i Beppo (Fra Diavolo); poza tym także: Spoletta (Tosca, 1966), Borsa (Rigoletto, 1967), Filch (Opera żebracza Benjamina Brittena, 1968), Damazy (Straszny dwór, 1969), a w 1971 Monostatos (Czarodziejski flet) i Cmojnacki (Zaczarowane koło Jerzego Gablenza). Doskonale czuł się w konwencji operetki. Grał Raula de Gardefeu (Życie paryskie, 1960), Ollendorfa (Student żebrak, 1963), Barona w Cnotliwej Zuzannie i Bogdana w Helu (1965), Niegusa (Wesoła wdówka, 1966), Boniego (Księżniczka czardasza, 1968), Teofila Beaubuissona (Bal w operze, 1971).
Niemały miał udział w zorganizowaniu objazdowej Bydgoskiej Komedii Muzycznej (1958) i grał w jej przedstawieniach, np. Porucznika de Champlatreux w Nitouche. Był nieporównanym Eisensteinem w Zemście nietoperza i od 1961 występował w tej roli przez 10 sezonów. W zespole Opery i Operetki w Bydgoszczy pozostawał do końca sezonu 1973/74. Obchodził tu 28 kwietnia 1973 jubileusz 25-lecia pracy artystycznej i 6 maja tego roku wystąpił w roli Beaubuissona w Balu w operze. Po odejściu w 1975 z teatru, grał Eisensteina w Zemście nietoperza jeszcze kilka lat w objazdach po kraju, zaangażowany przez Estradę Poznańską. W 1958 w Paryżu śpiewał na światowym zjeździe kombatantów.
Działał społecznie w Związku Pracowników Kultury i Sztuki, a później w SPATiF-ZASP-ie. Założył w macierzystym teatrze Koło Seniorów „Cyganeria” i był jego przewodniczącym.
Bibliografia
Bydg. leksykon operowy (il.); 10 lat Opery i Operetki w Bydgoszczy 1956–1966, Bydgoszcz 1966 (il.); Opera w Bydgoszczy 1956–86 s. 51–52 (Wywiad z I.); Weber: Z dziejów opery w Bydgoszczy (il.); Bydg. Informator Kult., listopad 2000 (il.); Gaz. Wyb. (Bydgoszcz) 2000 (5 i 6 X oraz 31 X–1 XI; il.); Teatr 1959 nr 12 (W. Rudziński; cyt.); Akta (fot.), ZASP; www.encyklopediaeatru.pl
Ikonografia
Fot. – IS PAN, ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
