Osoby

BRZEZIŃSKA Hanka, Hanna, właściwie Anna Brzezińska, zamężna Żakowska (18 listopada 1909 Warszawa – 29 listopada 1998 Warszawa),

aktorka, pieśniarka. 

Była córką śpiewaka i reżysera Wacława Brzezińskiego (zob. t. 1) i Janiny z Kąsinowskich; siostrą śpiewaka Wacława Szczęsnego Brzezińskiego; żoną oficera Wojska Polskiego Tadeusza Żakowskiego (ślub około 1928, rozwód w 1930). Po ukończeniu szkoły średniej, w 1932–34 studiowała na Wydziale Sztuki Aktorskiej Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie, równocześnie szkoliła głos pod kierunkiem ojca. W 1934–37 grała na scenach Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej, m.in.: Karolinę (Egipska pszenica), Anielcię (Człowiek czynu), Lolettę (Ależ, to nie na serio) w Teatrze Nowym; Joannę (Karolina) i Manię (Niedobra miłość) w Teatrze Małym; Służącą i Sabinę (Rodzina Massoubre) w Teatrze Polskim; Murzynkę Bedelię (Ty to ja), Magdę (Nieusprawiedliwiona godzina), w której, według Boya, „stworzyła zabawny typek szkolny”, oraz Hannę (Jutro niedziela), Marion (Adam i Ewa), Huguette (Król włóczęgów) w Teatrze Letnim.

Obdarzona urzekającym, matowym głosem, kontynuowała rodzinne tradycje, śpiewając na scenie, estradzie, w filmie i w radiu. Dzięki znakomitej interpretacji, której uczyła się u Konrada Toma, wykonywane przez nią piosenki stawały się szybko szlagierami. W 1937–38 wystąpiła w filmach: Dziewczęta z Nowolipek, Ułan księcia Józefa, Wrzos. Na początku sezonu 1938/39 udała się na kilkumiesięczne tournée po Stanach Zjednoczonych i Kanadzie z Chórem Dana. W styczniu 1939 wróciła do Warszawy i występowała w teatrze Małe Qui Pro Quo oraz Tip-Top, w tymże roku zagrała w filmie Doktor Murek. Na sezon 1939/40 została zaangażowana do zespołu warszawskiego Teatru Polskiego i Teatru Małego.

Podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej pracowała jako kelnerka w barze „Tempo” (1939–40), później śpiewała w kawiarniach, na przykład „Sztuka”, „U Aktorek”, „Swann”, „Bazar”, „Pan” („jak zawsze niedościgniona w swoich jazzowych kreacjach”, pisano w prasie) i grała w jawnych teatrach: Niebieski Motyl (1940–41), Maska (1941), Bohema (1942, 1944, m.in. jako Anita w Dziewczynie i kokosach), Hulajnoga (1943–44), Nowości (1943–44), Rozmaitości Jar (1944). Z programem Mała rewia warszawska występowała w oficjalnym Krakowskim Teatrze Powszechnym (maj 1944).

Działała w konspiracji; w jej warszawskim mieszkaniu przy ul. Poznańskiej odbywały się tajne próby Akropolis pod kierunkiem Leona Schillera (1943), a w czasie powstania, włączona do grupy artystów batalionu „Wigry”, śpiewała na Starówce dla walczących żołnierzy, niosła pomoc rannym. Po upadku powstania, znalazła się w obozie w Pruszkowie, skąd zbiegła i przedostała się do Krakowa. Od grudnia 1944 do stycznia 1945 brała tu udział w jawnych imprezach w Starym Teatrze.

Za występy w czasie okupacji niemieckiej, została po wojnie ukarana przez Komisję Weryfikacyjną Związku Artystów Scen Polskich zakazem grania w Warszawie. Wkrótce jednak sąd weryfikacyjny II instancji zmienił ten wyrok i już pod koniec 1945 śpiewała w warszawskiej „Caffe Fogg”, a potem m.in. w 1945–46 w „Grand Café” w Łodzi. Przez kilkanaście lat występowała na estradach i w lokalach całego kraju. 

Odznaczała się wielkim urokiem i temperamentem, ale też subtelnością w momentach lirycznych, co w połączeniu z niezwykłą, niepokojącą urodą stwarzało szerokie emploi sceniczne artystki. W swoim repertuarze estradowym miała m.in. walc hiszpański, „prawdziwy majstersztyk”, piosenki Mariana Hemara: Bądź zdrów, mój mały gigolo, Marianna.

W sezonie 1947/48 występowała w programach łódzkiego Teatru Literacko-Satyrycznego Osa, gdzie

wyróżniała się, reprezentując typ pośredni między francuską «diseuse» w rodzaju Lucienne Boyer a amerykańską pieśniarką jazzową w stylu sentymentalnym (charakterystyczny matowy niski głos),

pisał Stanisław Kaszyński.

W 1959 w warszawskim „Kabarecie Włóczęgów” pod kierownictwem Józefa Prutkowskiego, grała Melpomenę w komedii muzycznej Apollo w Warszawie jego autorstwa. Po zakończeniu kariery artystycznej była w 1966–72 suflerką Teatru Klasycznego w Warszawie (jako Anna Żakowska).

Bibliografia

Album artysty polskiego, Warszawa 1938 (il.); Almanach 1998/99; Boy: Pisma t. 25–28; Grzymała-Siedlecki: Z t. warsz.; Hist. filmu t. 2 (il.); Iwaszkiewicz: T. Polski; Kalejdoskop estradowy; Kaszyński: Teatr łódź.; Krasiński: T. Polski 1913–39; Lerski: Syrena Record s. 597, 604; Łoza: Uzupełnienia (il.); Mancewicz II; Mościcki: Teatry 1944–45 (il.; karyk.); A. Okońska, A. Grzybowski: Rozmowy z panią Miecią, Warszawa 1976 s. 268, il. 33, 40; Ostatni romantyk; Sempoliński: Wielcy artyści; Sempoliński: Druga połowa; Słonimski: Gwałt; Wilski: Szkolnictwo; Gaz. Wyb. 1998 nr 281, 295; Kal. Teatr. 1989 s. 7; Kino 1938 nr 30 (il.); Kron. Warsz. 1971 nr 3 s. 89–90; Kur. Warsz. 1934 nr 220, 267, 316, 350, 1935 nr 118, 162, 217, 241, 1936 nr 127, 180, 1937 nr 67, 109, 150, 358; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4, s. 189, 191, 197, 204, 206, 1995 z. 1–2 s. 52, 1997 z. 1–4, s. 41, 99, 104, 138, 369, 442, 444, 540; Teatr 1935 nr 6, 1937 nr 6, 8, 9–10; Tyg. Ilustr. 1937 nr 18 (il.), 1939 nr 3 (il.); Tyg. Pol. 1983 nr 32 (il.); Afisze i programy, IS PAN, MTWarszawa; Akta (fot.), ZASP; Galewski: Pamiętnik mps s. 56, 185. 

Ikonografia

Fot. – Bibl. Nar., ITWarszawa, NAC. 

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.