Józef Katin
KATIN Józef (6 maja 1915 Wilno – 2 września 1984 Poznań),
śpiewak.
Był synem Józefa Katina i Marii z domu Harasim; mężem śpiewaczki Barbary Biruty Sawickiej (ślub w grudniu 1958). W 1935 ukończył Zawodową Szkołę Organistów im. Józefa Montwiłła w Wilnie. W 1936–39 kształcił się w wileńskim Konserwatorium Muzycznym im. Mieczysława Karłowicza w grze na fortepianie (u Stanisława Szpinalskiego) i w śpiewie (u Z. Krzyżanowskiej i K. Święcickiej). Brał udział w dorocznych popisach (1936 i 1937 w sali Związku Literatów; 25 czerwca 1939 i w styczniu 1940 w Teatrze na Pohulance) oraz w galowym koncercie studentów Konserwatorium w Kownie (8 października 1940) i wykonywał wtedy klasyczne tenorowe arie operowe.
Podczas II wojny światowej mieszkał w Wilnie. W 1940 śpiewał piosenki w zespole rewiowym „Tempo”. W czasie okupacji niemieckiej najpierw był organistą w kościele Dominikanów, później brał udział w jawnych imprezach artystycznych jako śpiewak i akompaniator; występował w teatrze rewiowym Ali-Baba (1943), a także w sali przy ul. Końskiej 1 i w „Małej Kawiarni” (np. w sezonie 1943/44 jako członek tria: B. Sawicka, Józef Katin, Bernard Ładysz). Po przedostaniu się do Polski, w 1945 grywał w kawiarniach.
Od 1 września 1946 do 1 września 1948 był solistą-tenorem Opery Katowickiej w Bytomiu; występował jako Goro (Madame Butterfly), Damazy (Straszny dwór). Od 1 września 1948 zaangażowany do Opery Poznańskiej, stał się na tej scenie znakomitym odtwórcą postaci charakterystycznych, mistrzem epizodycznych ról, w których zdobył popularność oraz sympatię publiczności.
Tworzył niezwykle wyraziste postaci, m.in.: Spalanzaniego (Opowieści Hoffmanna, 1949), Misaiła (Borys Godunow, 1950), Bobyla (Śnieżynka, 1951), Trzęsinóżki (Bunt żaków, 1952), Jeroszki (Kniaź Igor, 1953), Ponga (Turandot, 1958), Prestidigitatora Magadowa (Konsul, 1961), Hetki (Syrena, 1962), Froscha (Zemsta nietoperza, 1963 i 1982), Charona (Orfeusz w piekle, 1965), Społetty (Tosca, 1967), Pisarczyka (Chowańszczyzna, 1969), Sancho Pansy (Człowiek z La Manczy, 1972), Bałabucha (Pałac Lucyfera, 1972), Lotteringhiego (Boccaccio, 1973), Gora (Madame Butterfly, 1981). Ostatnią rolą Katina, już po przejściu na emeryturę 31 sierpnia 1978, był Mojsiek (Skrzypek na dachu, styczeń 1984).
Z zespołem Opery Poznańskiej występował w 1952 w Moskwie, gdzie śpiewał Misaiła w Borysie Godunowie. Sam gościnnie występował, np. jako Jeroszka (Kniaź Igor), w Operze Bałtyckiej w Gdańsku (16 czerwca 1964), a w Bydgoszczy w roli Czarownicy w Jasiu i Małgosi. Przez wiele lat brał udział w koncertach estradowych, również jako akompaniator. W styczniu 1977 w Operze im. Moniuszki odbył się jubileusz 30-lecia jego pracy artystycznej.
We wspomnieniu po śmierci artysty napisano:
Józef Katin był w całym tego słowa znaczeniu – człowiekiem teatru. Setki anegdot opowiadano o nim, sam nieomal codziennie tworzył nowe, był postacią owianą swoistą legendą.
Bibliografia
Ankudowicz-Bieńkowska s. 137, 141, 259; Hernik Spalińska: Życie teatr.; Nowowiejski: Pod zielonym Pegazem; Opera Pozn. 1919–69 s. 182 (il.), 211 (il.); Opera w Poznaniu. 75 lat (il.); Pół wieku Opery Śląskiej 1945–2000; Świtała; Świtała: Opera Pozn. 1969–79; Express Pozn. 1972 nr 38 (Wywiad z K.; il.), 1984 (4 IX; cyt.); Głos Wielk. 1984 nr 209; Pam. Teatr. 1997 z. 1–4 s. 597, 652, 653, 659, 660; Ruch Muz. 1985 nr 1; Akta, T. Wielki Poznań, ZASP (fot.); J. Pietraszkiewicz: Wspomnienia z Ziemi Wileńskiej (m.in. kopie programów koncertów, wycinki prasowe), mps w zbiorach M. Komorowskiej.
Ikonografia
Fot. – Arch. T. Wielkiego Poznań, IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Biogram w Almanachu Sceny Polskiej
Józef Katin (6 V 1915 Wilno - 3 IX 1984 Poznań), śpiewak. Kształcił się w Konserwatorium Wileńskim, m. in. u Stanisława Szpinalskiego (klasa fortepianu), pracę artystyczną rozpoczął w l. 1946-48 w Operze Śląskiej w Bytomiu. Pierwsze jego partie, to Remendado ("Carmen" Bizeta), Goro ("Madame Butterfly" Pucciniego), Parpignol ("Cyganeria" Pucciniego). Od sez. 1948/49 był solistą Opery Poznańskiej. W 1981 przeszedł na emeryturę, ale nadal pojawiał się na tej scenie. W repertuarze miał około pięćdziesięciu partii tenorowych, takich jak Michaił ("Borys Godunow" Musorgskiego), Jaroszka ("Kniaź Igor" Borodina), Spoletta ("Tosca" Pucciniego), Beppo ("Fra Diavolo" Aubera), Sanczo Pansa ("Człowiek z La Manczy" Leigha), Frosch ("Zemsta nietoperza" Straussa). Charon ("Orfeusz w piekle" Offenbacha). Prowadził wieloletnią działalność estradową jako solista i akompaniator. Źródło: Almanach sceny polskiej 1984/1985. Tom XXVI. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe - Warszawa 1989.
