Osoby

KACZOROWSKA Janina, pseudonim Wąsowicz, Wąsowiczówna, też: Wąsowicz-Kaczorowska, właściwie Janina Wąsik (29 listopada 1889 Warszawa – 28 listopada 1985 Skolimów koło Warszawy),

aktorka, śpiewaczka. 

Była córką Józefa Wąsika i Józefy z Wypychów; żoną aktora Antoniego Kaczorowskiego (ślub prawdopodobnie w 1913). Napisała w życiorysie, że wykształcenie ogólne zdobyła drogą samokształcenia, a gry scenicznej uczyła się prywatnie u wybitnych aktorów. W 1913, jako Wąsówiczówna, występowała w Płocku w zespole Jana Pilawy-Czesławskiego w teatrze Odeon i zapewne wkrótce potem wyszła za mąż. Odtąd pseudonimu Wąsowicz używała na scenie stale, choć dołączała często do niego nazwisko męża. W 1915/16, wraz z nim, występowała w Warszawie na kilku scenach, np. w 1915: w Teatrze dla Wszystkich (czerwiec–sierpień), Teatrze Powszechnym na Chłodnej (wrzesień–listopad; w farsach, komediach muzycznych, operetkach), a w 1916 w Polskich Miniaturach oraz w teatrzykach variétés Palais de Glace na Nowym Święcie i Marszałkowska 118. W sezonie 1916/17 grała w Lublinie w Teatrze Popularnym pod kierownictwem Jerzego Siekierzyńskiego i w kabarecie Czarny Kot. Od stycznia 1919 występowała w Kielcach, najpierw w Teatrze Polskim w zespole A. Millera, potem A. Kaczorowskiego (maj), a nast w teatrze Corso (czerwiec); zagrała wtedy duże role dramatyczne: tytułową w Aszantce, Pannie Maliczewskiej, Lekkomyślnej siostrze i Edukacji Bronki, Helenę (Bagienko), Klarę (Śluby panieńskie), Jewdochę (Sędziowie). 

Na sezony 1919/20 i 1920/21 zaangażowała się do Teatru Polskiego w Sosnowcu pod dyrekcją Henryka Czarneckiego i w maju 1921 z jego zespołem występowała w Kaliszu. W styczniu 1922 brała udział w przedstawieniach teatru Nietoperz w Warszawie, a w marcu tego roku była znowu w Kaliszu, ale z Teatrem Bagatela z Krakowa. W sezonie 1922/23 grała w Teatrze Polskim w Katowicach (np. Fruzię w Damach i huzarach), w 1923/24 z zespołem operetki krakowskiej Nowości pod kierownictwem Tadeusza Pilarskiego występowała w Bydgoszczy, a także np. w Przemyślu, Piotrkowie tu w sierpniu 1924), w 1924/25 należała do zespołu Teatru Miejskiego w Bydgoszczy. W sezonie 1926/27 była w Krakowie w zespole Teatru Popularnego Nowości, a wiosną 1927 występowała z nim w objeździe w operetce Adieu, Mimi w Lublinie, Zamościu, Chełmie, Kowlu, Równem, Łucku, Brodach, Tarnopolu i Złoczowie. Na sezon 1927/28 zaangażowała się do Teatru Rozmaitości w Częstochowie pod kierownictwem Jana Otrembskiego, ale już w styczniu i lutym 1928 występowała z mężem w Kaliszu w rewiach (Kaliszanko, cudny śnie!, Pod kołderką) w kinoteatrze „Stylowy”, tu także miała swój benefis. W 1928–30, ze zorganizowanym przez Kaczorowskiego objazdowym zespołem rewiowym pod nazwą Rewia Poznańska, występowała w ponad 60. miastach (m.in. w Krakowie, Lwowie, Wilnie, Płocku, Częstochowie, Kaliszu, Tarnowie, Radomiu, Kielcach Sandomierzu), a w 1931, z kolejną jego rewią, np. w Stanisławowie. 

W sezonie 1931/32 była w zespole Teatru Miejskiego w Grudziądzu. W 1934 z zespołem artystów operetki warszawskiej Teatru 8.30 występowała w Jachcie miłości, m.in. latem we Lwowie, a we wrześniu w Płocku. W sezonie 1935/36 brała udział w przedstawieniach Teatru Malickiej w Warszawie (np. w Cieniu Dario Niccodemiego). W latach 30. przyjmowała też wiele propozycji występów w rewiowych i operetkowych spektaklach, pokazywanych na prowincji. 

W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie, pracowała w Kuchni Koleżeńskiej Ogniska Aktorów Polskich. W 1943 występowała w jawnych teatrach Niebieski Motyl i Nowości, a w 1944 była suflerką w Teatrze Miniatury; tłumaczyła to trudnymi warunkami materialnymi, jednak Komisja Weryfikacyjna Związku Artystów Scen Polskich ukarała ją naganą. Po wojnie nie występowała. W Warszawie, w sezonach 1945/46 i 1946/47 była suflerką w Miejskich Teatrach Dramatycznych, a w 1947/48 dorywczo w Teatrze Klasycznym. W sezonie 1948/49 była bez pracy. W kwietniu 1950 dostała etat suflerki w Teatrze Syrena, i pracowała tu do 1958, kiedy przeszła na emeryturę. Od 1964 do końca życia, mieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. 

Była urodziwą i zdolną aktorką, która doskonale radziła sobie zarówno w repertuarze dramatycznym, jak i muzycznym. Ceniono ją np. bardzo w Bydgoszczy, gdzie w sezonie 1924/25 zdobyła sympatię widzów; chwalono jej

ładny głos, dykcję, młodość,

podobała się w Weselu (jako Marysia), Urwisie (w roli tytułowej; „w każdym calu świetna”), Zakochanych, w Oj mężczyźni, mężczyźni. I chociaż, jak zauważono w „Przeglądzie Teatralnym i Filmowym”:

Jako żona komika operetkowego, zmuszona do występów

w operetce i wodewilu, [...] tu też osiągnęła powodzenie

i według Henryka Szletyńskiego w zespole męża była „gwiazdą”,

bardzo zgrabną i dobrze śpiewającą wodewilistką.

Sama w 1984 w wywiadzie powiedziała bez satysfakcji:

W teatrze byłam «Mädchen für alles». Głos miałam na bohaterkę, a warunki na hajduczka.

Prócz ról wymienionych, zagrała też, jak podawała, w repertuarze dramatycznym: Azę (Chata za wsią), Marię (W małym domku), Irenę (Ponad śnieg), Helenę (Starzy i młodzi), Pulcherię (Klub kawalerów), Hesię (Moralność pani Dulskiej), a w operetkach: Maud (Katia tancerka), Belotte (Madame Pompadour), Dolly (Frasquita), Hrabiankę Stasi (Czardaszka), Bobuszkę (Ostatni walc). 

Bibliografia

Almanach 1985/86; Almanach t. bydg. s. 86 (cyt; il.); Formanowicz; Kaszyński: Teatralia; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Kruk: Życie teatr.; Nawrat: Repertuar; Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; Szletyński: Siedem gawęd s. 114; Z dziejów teatru w Grudziądzu s. 68; Żywot: Dwadzieścia sezonów s. 19, 26, 31 (tu także: Dunin-Wąsowicz); Gaz. Kiel. 1919 nr 75, 76, 90, 95, 98, 101, 103, 107, 109, 125, 134, 135; Kur. Codz. 1927 nr 33; Kur. Warsz. 1922 nr 26, 1927 nr 137, 1935 nr 340; Pam. Teatr. 1997 z. 1–4 s. 104; Prz. Teatr. i Film. 1924 nr 11, 19 (il.), 21, 24, 1925 nr 3, 19 (cyt. i il.); Scena i Widownia Warsz. 1948 nr 5; Scena Pol. 1922 z. 11–12; Życie Lit. 1984 nr 37 (Wywiad z K; il.); Akta (fot.), ZASP; Błasiak: T. kielecki przed 1939 s. 71–74; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Spis ZASP 1923,1949; Straus: Repertuar 1914–15, 1915–16; Wosiek: Teatry objazdowe; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

Fot. – NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Janina Kaczorowska, z domu Wąsowicz, także Dunin-Wąsowicz (29 XI 1889 Warszawa - 28 XI 1985 Skolimów), aktorka, śpiewaczka, suflerka. Występowała głównie na prowincji, m. in. w 1913 w zespole Jana Pilawy-Czesławskiego w Płocku, w l. 1916-17 w T. Popularnym Jerzego Siekierzyńskiego w Lublinie i z zespołem tym gościnnie w Zamościu, następnie w otwartym przez Siekierzyńskiego w maju 1917 lubelskim kabarecie Czarny Kot. W 1919 u Henryka Czarneckiego we Włocławku i Ciechocinku oraz u Antoniego Millera w Kielcach, w sez. 1919/20 w T. Miejskim w Sosnowcu, w 1921 z zespołem T. Plebiscytowego pod kier. Czarneckiego w Kaliszu, w styczniu 1922 w warsz. T. Nietoperz, w 1922 z zespołem krak. T. Bagatela w Kaliszu, w sez. 1922/23 w zespole operetkowym T. Polskiego w Katowicach, w sez. 1923/24 z operetką Nowości z Krakowa w Bydgoszczy, w sez. letnim 1924 z tym samym zespołem pod kier. Tadeusza Pilarskiego w Piotrkowie i Kielcach, w sez. 1924/25 w T. Miejskim w Bydgoszczy, później znów w T. Nowości w Krakowie i z zespołem tego t. gościnnie w "Adieu Mimi" Benatzkiego w Lublinie, Zamościu, Chełmsku, Kowlu, Równem, Łucku, Brodach, Tarnopolu, Złoczowie. W tym samym roku została zaangażowana przez Jana Otrembskiego do T. Rozmaitości w Częstochowie. W 1928 grała w Kaliszu w zespole Antoniego Kaczorowskiego, 22 stycznia t. r. miała tu swój benefis. W 1929 z zespołem Rewii Poznańskiej pod kier. Kaczorowskiego w Płocku, Częstochowie i Kaliszu, w 1930 w Tarnowie, Płocku, Radomiu, Sandomierzu, Częstochowie, w 1934 z zespołem aktorów operetki warsz. w Kaliszu, Kielcach, Gdańsku, Tarnowie, Krakowie i Płocku. W sez. 1935/36 grała w T. Malickiej w Warszawie, następnie do 1939 znów w objazdach. W okresie przedwojennym występowała zarówno w repertuarze dramatycznym, jak i operetkowym. Niektóre role: tytułowe w "Aszantce" Perzyńskiego i "Sublokatorce" Grzymały-Siedleckiego, Klara ("Śluby panieńskie" Fredry), Irena ("Ponad śnieg" Żeromskiego), Hesia ("Moralność pani Dulskiej" Zapolskiej), Belotte ("Madame Pompadour" Falla), Dolly ("Frasquita Lehára), Maud ("Katia tancerka" Gilberta), Stasia ("Czardaszka" Kálmána), Bobuszka ("Ostatni walc" Straussa). W l. 1939-45 pracowała jako kelnerka, potem suflerka w T. Miniatury w Warszawie. Po wojnie była aktorką i suflerka w miejskich T. Dramatycznych w Warszawie (l. 1945-47), potem suflerka T. Powszechnego, a od 1950 T. Syrena. Z końcem l. pięćdziesiątych zamieszkała w schronisku aktorów w Skolimowie. Źródło: Almanach sceny polskiej 1985/86. Tom XXVII. Wydawnictwo Naukowe PWN - Warszawa 1993.