Kamila Golus
GOLUS Kamila, z Kruszyńskich (22 kwietnia 1891 Warszawa – 28 grudnia 1979 Warszawa),
scenografka.
Była córką Michała Kruszyńskiego i Kamili ze Świątkowskich; żoną scenografa Jana Golusa (zob. t. 1); matką malarki Krystyny Golus-Możejko. Kształciła się w Warszawie; najpierw uzyskała dyplom nauczyciela na Wyższych Kursach Pedagogicznych dla Nauczycieli Rysunku, a w 1936 ukończyła studia scenograficzne na Wydziale Sztuki Reżyserskiej Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej. W tymże roku, w ramach Warsztatów Teatralnych Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, zaprojektowała scenografię do Męża przeznaczenia, wystawionego w Teatrze Nowym. Później, przez całe życie zawodowe tworzyła projekty scenograficzne wspólnie z mężem.
Początkowo współpracowali oboje z teatrami warszawskimi. W sezonie 1928/29 w Teatrze Ateneum dla zespołu Placówki Żywego Słowa opracowali scenografię do Wandy, Oberżystki, Wilków, Powsinóg beskidzkich, w 1930–33 projektowali dekoracje w Teatrze Jaskółka, a w 1934–35 w Teatrze Kameralnym. W 1937 na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu, za projekty scenograficzne, para zdobyła brązowy medal. W 1937–39 była etatową scenografką w Teatrach Miejskich w Wilnie, obok Iwo Galla, Golusa i Wiesława Makojnika. Dekoracje tych twórców
dawały publiczności wileńskiej przedsmak prawdziwej sztuki
(Wilno teatralne).
W scenografii Golusów wystawiono m.in.: Uciekła mi przepióreczka, Lato w Nohant, Uczone białogłowy (Golus zaprojektowała kostiumy) – 1937; Wiele hałasu o nic, Wilki w nocy, Oresteję, Królową przedmieścia (w inscenizacji Leona Schillera), Sędziego z Zalamei, Wyzwolenie, W perfumerii, Rejtana – 1938.
W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej pracowała w Warszawie jako instruktorka w Radzie Głównej Opiekuńczej w dziale Opieki nad Dziećmi; inscenizowała baśnie, często w plenerze, w różnych dzielnicach miasta; także po wojnie działała w Warszawie. W 1945–48 była scenografką w Miejskich Teatrach Dramatycznych. Autorstwa jej i Golusa, były dekoracje do: Obcym wstęp wzbroniony (Teatr Mały, 1945), Słowika (Teatr Powszechny, 1946), Zaczarowanego koła (Teatr Comoedia, 1947), Ożenku i Żabusi (Teatr Rozmaitości, 1947) oraz Szczęśliwych dni, Faryzeuszy i grzeszników, Szczęścia Frania (Teatr Comoedia, 1948). W sezonie 1954/55 w Teatrze Lalek Baj, zaprojektowała (z mężem) oprawę plastyczną do Zaczarowanej zatoki. Od 1 listopada 1951 do 31 lipca 1953 wykładała w Studium Scenografii Akademii Sztuk Pięknych, potem prowadziła zajęcia plastyczne w świetlicach szkolnych.
Według Zenobiusza Strzeleckiego, scenografia Golusów odznaczała się
wielką prostotą oraz oszczędnością środków plastycznych.
W ich twórczości ważne było, że należeli do pierwszej grupy scenografów, która „przeszła przez Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej”; tych artystów łączył
stosunek do dramatu i aktora, budowanie na planie tekstu, współudział w inscenizowaniu, zainteresowanie całym życiem teatru, a nie tylko zagadnieniami plastycznymi.
Bibliografia
J. Hernik Spalińska: Wileńskie Środy Literackie 1927–1939, Łódź 1988; Hernik Spalińska: Życie teatr.; Irzykowski: Pisma t. 4; Koczanowicz s. 166, 183; Krasiński: Teatr Jaracza; Limanowski: Duchowość; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Piwocki: Historia ASP w Warszawie; Strzelecki: Plastyka teatr.; Wilno teatralne; Wilski: Szkolnictwo; Wystawa Paryska 1937. Red. J.M. Sosnowska, Warszawa 2009; Pam. Teatr. 1971 z. 3–4 s. 393, 1986 z. 2–3 s. 354–355; Scena i Widownia Warsz. 1948 nr 5; Programy. IS PAN; Hernik Spalińska: Repertuar; Akta. ZASP; Almanach 1944–59.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
