Tadeusz Kalinowski
KALINOWSKI Tadeusz (1 VI 1915 Leibnitz w Austrii - 22 VIII 1969 Lubniewice w Zielonogór-skiem), aktor. Był synem Władysława K., właściciela restauracji, i Zofii z Fortunów; mężem najpierw Krystyny z Dułtów, później Haliny K. muzyka. Ukończył gimn. w Krakowie, potem studiował w konserwatorium. W 1934-39 występował jako piosenkarz. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939. Lata wojny spędził w Krakowie i w Warszawie, uczestnicząc w konspiracyjnych koncertach. Jako aktor dram., debiutował 4 VII 1946 w T. im. Wyspiańskiego w Katowicach w roli Malinowskiego ("Dom otwarty"), nast. uczył się w Studium Dram. przy miejscowym teatrze i grał tam epizodyczne role. Na sez. 1947/48 zaangażowany został do T. im. Żeromskiego w Kielcach, od 1948 do końca 1951 występował w T. im. Słowackiego w Krakowie, w 1951 zdał eksternistyczny egzamin aktorski. W 1952-54 grał we wrocł. T. Dramatycznych, 1954-58 w T. Młodego Widza w tym mieście, od 1958 do końca życia (z roczną przerwą 1962-63, gdy był w T. Zagłębia w Sosnowcu) w T. im. Wyspiańskiego w Katowicach. Do najlepszych jego ról należały: Ezop ("Lis i winogrona"), Eddie ("Widok z mostu"), Kapitan Nut ("Żeglarz"), Henryk ("Beckett, czyli Honor Boga"), Trausen ("Skandal w Hellbergu"), Wotan ("Wyzwolenie Wotana"), Pobiedonosikow ("Łaźnia"), Profesor Sonnenbruch ("Niemcy"). Krytyka oceniała jego pracę przychylnie. W rec. z "Żeglarza" W. Szewczyk pisał: "daje nam pokaz dobrego talentu. Jest przejmująco dyskretny, jest z legendy ale i z prawdziwego dramatu. Zresztą jego wielka rola rozwija się w sposób imponujący również w akcie trzecim. Dał nam epicki zarys postaci". O "Henryku II" ten sam krytyk pisał, że "jest żywiołowy jak przystało na młodego człowieka zafascynowanego i swoją władzą, i poczuciem wartości przyjaźni, jaką darzy Becketta". M. Podolska chwaliła rolę Trausena: "nie grał, lecz był majorem Trausenem, okrutnym i kpiarskim, autoironicznym. To znów świetna rola tego wybitnego aktora". Według oceny tejże recenzentki rolę Wotana "zagrał koncertowo"; "przeskok psychologiczny, jakiego dokonuje od roz-wrzeszczanego Wotana do pełnego sztywnej dostojności Hrabiego - są pięknym pokazem jego aktorstwa". Rola ta przyniosła mu nagrodę "Kuriera Polskiego" na III Festiwalu Teatr., we Wrocławiu. "Był obdarzony absolutnym słuchem teatralnym, który pozwalał mu tworzyć postaci pełne prawdy, głęboko ludzkie i bliskie naszej współczesności niezależnie od kostiumu i chronologii epoki" napisała o nim M. Podolska. Występował także w filmach i w Teatrze TV. Bibl.: Almanach 1968/69; Dąbrowski: Na deskach t. 3; Fik: 35 sezonów; Hist. filmu t. 5; Kelera: Wrocław; ŚSB t. I; T. Śląski 1922-72; Trybuna Rob. 1960 nr 260 (W. Szewczyk), 1961 nr 76 (W. Szewczyk), 1962 nr 138 (M. Podolska), 1963 nr 93 (M. Podolska), 1969 nr 203 (M. Podolska); Akta (tu fot.), ZASP; Programy, IS PAN. Ikon.: M. Demczuk: K. jako Urzędnik policyjny (Niemcy), rys., kredka, 1949 - MHKraków; J. Żebrowski: K. jako Btażys (Pieją koguty), rys., repr. Echo Krak. 1951 nr 147; Fot. - IS PAN, ZASP. Film.: 1955 - Godziny nadziei (f.); 1956 - Cień (f.), Warszawska Syrena (f.); 1957 - Skarb kapitana Martensa (f.), Zimowy zmierzch (f); 1958 - Pętla (f.), Popiół i diament (f.); 1960 - Krzyżacy (f.); 1962 - Złoto (f.); 1963 - Czerwone berety (f.), Jak być kochaną (f.), Milczenie (f.), Smarkula (f.); 1964 - Pierwszy dzień wolności (f.), Pięciu (f.), Rozwodów nie będzie (f.), Skąpani w ogniu (f.), Wiano (f.); 1965 - Dzień ostatni, dzień pierwszy, ode. Nad Wisłą (s. tv), Gorąca linia (f.), Święta wojna (f), Życie raz jeszcze (f.); 1966 - Czterej pancerni i pies (s. tv), Sobótki (f.), Stawka większa niż życie, odc. Ściśle tajne (s. tv); 1967 - Bokser (f.), Morderca zostawia ślad (f.); 1969 - Molo (f.), Rzeczpospolita babska (f.), Sąsiedzi (f.), Wszystko na sprzedaż (f.); 1970 - Znicz olimpijski (f.); Materiały - Archiwum TVWarszawa. Nagrania: Role - Red. Dok. Inf. PR. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
