Osoby

DOBROWOLSKI Stanisław Ryszard (14 marca 1907 Warszawa – 27 listopada 1985 Warszawa),

kierownik literacki teatru. 

Był synem Franciszka Ksawerego Dobrowolskiego i Władysławy z Jasińskich; mężem kolejno: Cecylii z domu Berenson, też Baranowskiej (ślub 15 lipca 1931 w Warszawie), Heleny Jadwigi Kołaczkowskiej z Massalskich (ślub 11 listopada 1961 w Warszawie; rozwód w 1972), Sabiny Stefanii z domu Figiel (ślub 16 grudnia 1973 w Płocku). W 1926 ukończył w Warszawie Gimnazjum im. Reja; w tym samym roku debiutował jako poeta w dzienniku „Robotnik” i na Uniwersytecie Warszawskim rozpoczął studia polonistyczne, a w 1927–29 studiował tu prawo, lecz studiów nie ukończył. 

Był współzałożycielem (1927) grupy literackiej „Kwadryga” oraz pisma o tej nazwie, wcześnie też stał się jednym z czołowych poetów grupy. Przez wiele lat łączył pracę pisarską z działalnością urzędniczą, przed II wojną światową był m.in. urzędnikiem w Ministerstwie Reform Rolnych. W czasie wojny brał udział w życiu podziemnym: był kierownikiem referatu literackiego w wydziale Propagandy Mobilizacyjnej „Rój” w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej (pseudonim „Goliard”), a w Tajnej Radzie Teatralnej, obok Bohdana Korzeniewskiego, Jerzego Zawieyskiego i W. Tomkiewicza, pełnił funkcję dramaturga. W 1941 brał udział w próbach Antygony Sofoklesa, prowadzonych w tajnym zespole studyjnym przez Henryka Szletyńskiego. Z inspiracji  Leona Schillera i, na zamówienie Tajnej Rady Teatralnej, napisał w 1942 poemat dramatyczny Jutrznie warszawskie, którego tekst zaginął w powstaniu warszawskim. W tym samym roku powstał też drugi jego dramat: Spartakus, napisany na tajny konkurs dramatyczny (wystawiony w 1947 w Teatrach Dolnośląskich we Wrocławiu). 

Podczas powstania podporucznik Armii Krajowej, był też autorem tekstów bardzo popularnych pieśni (Warszawskie dzieci, Szturmówka, Żelazny marsz), wierszy oraz reportaży zamieszczanych w „Biuletynie Informacyjnym” i nadawanych przez powstańczą rozgłośnię „Błyskawica”, po jego upadku znalazł się w niewoli w obozach w Lamsdorf i Grossbom. W 1945 wstąpił do Wojska Polskiego, w którym został oficerem politycznym i korespondentem wojennym „Polski Zbrojnej” w czasie kampanii berlińskiej. 

W 1948 był dyrektorem. Departamentu Teatru w Ministerstwie Kultury i Sztuki, został prezesem Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych, w którym do 1968 pełnił wysokie funkcje; był też działaczem Związku Literatów Polskich. W sezonie 1948/49 był kierownikiem literackim Miejskiego Teatru Rozmaitości w Warszawie, a w 1954–57 pełnił tę funkcję w Państwowym Zespole Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Był znanym poetą i prozaikiem, publicystą, redaktorem naczelnym wielu czasopism, wydawnictw, laureatem nagród i odznaczeń państwowych. 

Wspólnie z A. Balińskim napisał sztukę Linia wysokiego napięcia; pisał też scenariusze filmowe. Przełożył na język polski dramaty Maksyma Gorkiego. Był także autorem tekstów piosenek (np. Warszawski dzień) i pieśni, tak zwanych masowych (np. Do roboty!, Na straży pokoju).

Bibliografia

Almanach 1985/86; W. Bartoszewski: Dni walczącej stolicy. Warszawa 1989; Bibliografia dramatu t. 3; Csató: Interpretacje; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Mrozińska: Karabin i maska; Schiller: Theatrum militans; Sława i infamia; Współcześni pol. pisarze i badacze; Pam. Teatr. 1955 z. 3–4 s. 489–496 (S.R. Dobrowolski: Podczas okupacji), 1963 z. 1–4 s. 113, 1997 z. 1–4 s. 128, 135, 136, 141, 161, 165, 177, 182, 395; Życie Warsz. 1985 nr 277, 278, 281–283; Akty ślubów i akt zgonu nr I/2132/1985; Arch. USC Warszawa; www.1944.pl

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Stanisław Ryszard Dobrowolski (14 III 1907 Warszawa - 27 XI 1985 Warszawa), poeta, prozaik, kier. lit. teatru. Studiował polonistykę (1926-27) i prawo (1927-29) na UW. W 1926 zadebiutował jako poeta na łamach Robotnika, w tym samym roku zainicjował i współorganizował w Warszawie grupę lit. "Kwadryga", stając się jednym z jej czołowych poetów. W 1937 został redaktorem Nowej Kwadrygi. W czasie okupacji niem. brał udział w konspiracyjnym życiu kulturalnym, m.in. z inicjatywy Tajnej Rady Teatralnej pełnił funkcję dramaturga tajnych zespołów studyjnych, np. uczestniczył w pracach Henryka Szletyńskiego nad "Antygoną" Sofoklesa (1941), na zamówienie tejże Rady napisał w 1942 sztukę "Jutrznie warszawskie", a na konspiracyjny konkurs dramatyczny w tym samym r. "Spartakusa". Jako oficer AK walczył w powstaniu warsz., był więźniem obozów w Łambinowicach i Grossborn. Po wojnie redaktor Polski Zbrojnej (1945-47), zastępca redaktora naczelnego Nowin Literackich (1947-48), kier lit. Miejskiego T. Rozmaitości w Warszawie (1. 1948-50, za dyr. i kier. art. Dobiesława Damięckiego), prezesem ZAiKSu (1948-68), wiceprezesem ZLP (1954-56). Źródło: Almanach sceny polskiej 1985/86. Tom XXVII. Wydawnictwo Naukowe PWN - Warszawa 1993.