Zenon Keller
KELLER Zenon (24 kwietnia 1915 Bobino koło Wiatki, Rosja – 22 lipca 1997 Katowice),
śpiewak.
Był synem Aleksandra Kellera i Emilii z domu Michelus; mężem Wandy Stefańskiej. Od 1935 studiował na Politechnice Warszawskiej, później w warszawskim Konserwatorium w klasie śpiewu E. Heintzego. Zmobilizowany w 1939, wziął udział w kampanii wrześniowej; wzięty do niewoli był w obozie jenieckim w Niemczech.
Na Śląsk przybył w 1945, delegowany przez ministra kultury i sztuki. Został kierownikiem działu muzycznego, potem twórczości artystycznej, przy Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Katowicach. Zorganizował szkoły baletowe w Bielsku i Sosnowcu, zakładał szkoły muzyczne w miastach śląskich i był ich wizytatorem. Współorganizował Filharmonię Śląską i teatry dramatyczne w regionie, zajmował stanowisko dyrektora Biura Koncertowego w województwie śląsko-dąbrowskim.
Od 1 grudnia 1950 do 31 sierpnia 1977 należał, jako bas-baryton, do zespołu solistów Opery Śląskiej w Bytomiu i wykonywał niewielkie role, takie jak: Hrabia Monterone (Rigoletto), Schaunard (Cyganeria, 1951), Yamadori (Madame Butterfly, 1952), Lokaj (Janko muzykant, 1953), Antoni (Flis, 1954), Leśny Dziadek (Zaczarowane koło, 1955), Herold (Otello, 1964), Ojciec Chartrez (Zaręczyny w klasztorze, 1966), Kelner (Arabella, 1969), Fouquier-Tinville (Andrea Chenier, 1969), Sierżant (Cyganeria, 1970), L’Oste (Manon Lescaut, 1972). Jednocześnie (do 31 października 1955) był w Operze Śląskiej koordynatorem pracy artystycznej okresowo (1 kwietnia 1961–31 sierpnia 1966) kierownikiem literackim, a od 1 września 1977 do 31 sierpnia 1990, także asystentem reżysera; bywał też suflerem. W 1952 występował gościnnie w Operetce Śląskiej w Gliwicach. W 1975 przebywał na stypendium reżyserskim rządu NRD w Komische Oper w Berlinie, gdzie kształcił się pod kierunkiem Waltera Felsensteina. W 1966 wystąpił na koncercie w Rybniku z Filharmonią ROW-u (Rybnickiego Okręgu Węglowego), wykonując arie z oper kompozytorów rosyjskich.
Od 1968, wraz i Komitetem Wojewódzkim Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Wojewódzkim Komitetem Związków Zawodowych w Katowicach, organizował „Festiwale Pieśni Zaangażowanej” i doroczne uroczystości z okazji tak zwanego Święta „Trybuny Robotniczej”. Przez 20 lat organizował koncerty kameralne na Śląsku (m.in. cykl Muzyka o zmroku na zamku w Pszczynie). Aktywnie działał w Stowarzyszeniu Polskich Artystów Muzyków, w Zarządzie Sekcji Solistów i Dyrygentów (1965–84) i w katowickim Oddziale SPAM-u. Dzięki jego staraniom przekazano dla SPAM-u w 1983 pałac w Rybnej koło Tarnowskich Gór, jako Dom Pracy Twórczej (obecnie Regionalne Centrum Kultury); do marca 1984 był jego kierownikiem artystycznym. Z ramienia SPAM-u sprawował opiekę nad archiwum Ludomira Różyckiego i założył Muzeum im. Różyckiego w Zachełmiu koło Jeleniej Góry; gromadził też dokumenty z życia słynnego pianisty i kompozytora Raula Koczalskiego. W Operze Śląskiej pracował przez 40 lat i tu 30 kwietnia 1995 obchodził 50-lecie działalności artystycznej.
Bibliografia
10 lat Operetki Śląskiej 1952–62; Kronika SPAM. Warszawa 1986; Opera Śląska 1945–55 (il.); Pół wieku Opery Śląskiej 1945–2000 (il. na s. 88); Ruch Muz. 1995 nr 9, 1997 nr 18; Wieczór (Katowice) 1966 nr 191; Akta, SPAM; Programy, IS PAN.
Ikonografia
Fot. – ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
