Piotr Grabowski
GRABOWSKI Piotr (30 marca 1947 Gdańsk – 7 stycznia 1998 Warszawa),
aktor.
Był synem Zygmunta Grabowskiego i Anieli z Okońskich; mężem Jolanty Marii ze Starowiczów, nauczycielki (ślub 23 marca 1973 w Katowicach). W 1950 przeniósł się z rodzicami do Warszawy, gdzie w 1965 zdał maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. Prusa. W 1969 ukończył Wydział Aktorski warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i zaangażował się na sezon 1969/70 do Teatru im. Osterwy w Lublinie. W 1970–73 był aktorem Teatru Śląskiego w Katowicach, potem w 1973–80 występował w Warszawie w Teatrze Nowym (do 1974 Teatr Ludowy), a w 1980–83 w Teatrze im. Siemaszkowej w Rzeszowie, w którym przez sześć miesięcy, w sezonie 1982/83, był też pełniącym obowiązki kierownika artystycznego. Po powrocie do Warszawy, w 1983–87 występował w Teatrze na Targówku, a od sezonu 1988/89 do końca życia był aktorem Teatru Polskiego. W 1975–79 był asystentem w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej.
W Lublinie w sezonie 1969/70 debiutował małą rólką Chłopca w mundurze w Balladzie o tamtych dniach, a potem zwrócił uwagę dobrze zagraną rolą Kalego w W pustyni i w puszczy. W Katowicach wystąpił m.in. jako Roger (Wszystko w ogrodzie, 1970), Antoś (Klub kawalerów, 1971), Janek Topolnicki (Lekkomyślna siostra, 1971), Fred Slayton (Barany na starcie, 1972), Bobby (Hyde Park, 1972) oraz w potrójnej roli: Pana, Aresztanta i Symulanta (Dobry wojak Szwejk, 1973). W Warszawie w Teatrze Ludowym i Nowym grał takie role, jak: Tirso (Niebiańskie bliźnięta, 1973), Kelner (Wariatka z Chaillot, 1974), Wacław (Wodzianka, 1975), Wiktor (Sąd nieostateczny, 1975), Quintana (Zielony Gil, 1978), Duda (Sen nocy letniej, 1979); grał też w Teatrze Ochoty Kapelana w Szalonej Grecie (premiera 6 kwietnia 1979).
W Rzeszowie zagrał swe najlepsze role: Kuźnię (Czapa, 1980), Bartosa i Archanioła Gabriela (Pastorałka, 1980), bardzo chwalonego Albina (Śluby panieńskie, 1981), Olszewskiego (Lekkomyślna siostra, 1982), Wacława (Zemsta, 1982), Motylińskiego (Klub kawalerów, 1983).
W stołecznym Teatrze na Targówku wystąpił m.in. jako: Gospodarz (Ja jestem Żyd z „Wesela”, 1985), Minister I (Król Maciuś Pierwszy, 1985), Dziuba (Królowa przedmieścia, 1986), a w Teatrze Polskim w małych rolach, np.: Inżyniera (Drzewo, 1988), Perełki (Zemsta, 1988), Kupca (Rewizor, 1989), Podwóraka (Ubu królem, 1991), Wołowca (Turoń, 1996). W Teatrze Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu zagrał gościnnie Higginsa (Pigmalion, premiera 14 listopada 1986), w warszawskim Teatrze na Woli Laszkiewicza i Pułkownika Łykoszyna w Kościuszce pod Racławicami (premiera 3 maja 1994), a w Teatrze Adekwatnym Grzegorza (Kordian, premiera 19 grudnia 1994). Bywał często asystentem reżysera najpierw w warszawskim Teatrze Nowym, potem w Rzeszowie (np. Pan Tadeusz, 1981), a w Teatrze Polskim w Warszawie asystował Kazimierzowi Dejmkowi przy wystawianiu Wesela (1991) i Pana Jowialskiego (1992).
Wyróżniał się charakterystyczną urodą, „ciepłym”, „szerokim” uśmiechem, naturalną vis comica. Chwalono jego umiejętność śpiewu i czystą dykcję, właściwy dystans do roli, a także zręczne stosowanie w grze elementów parodii lub groteski, toteż z powodzeniem tworzył wyraziste postaci, zarówno w repertuarze współczesnym, jak i klasycznym. Na scenach dramatycznych pozostał aktorem drugiego planu, natomiast większe sukcesy i pewną popularność osiągnął w filmie, w którym zaczął występować od 1966, już na studiach i wybił się.
Zagrał w ponad 100. filmach (najważniejsze: w 1977 We dwoje i w 1981 Znachor) oraz w popularnych serialach telewizyjnych, m.in. w: Pograniczu w ogniu, Polskich drogach, W labiryncie, Ekstradycji (też II i III). Najbardziej znaną postacią filmową zagraną przez Grabowskiego był Kuźniak z serialu Dom, junak Służby Polsce, aktywista Związku Młodzieży Polskiej, potem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, świetnie uchwycony, typowy działacz z okresu PRL-u. Grał też często postaci wojskowych i księży. W 1970–95 wystąpił w wielu spektaklach Teatru TV, przez lata współpracował z Teatrem Polskiego Radia. Był działaczem SPATiF-ZASP-u, m.in. prezesem filii w Rzeszowie, a przez szereg lat pracował w Głównej Komisji Rewizyjnej tej organizacji.
Bibliografia
Almanach 1997/98; Bechczyc-Rudnicka: Uchylanie masek s. 180, 219; Linert: T. Śląski 1949–92; T. Nowy 1949–84; Warsz. szkoła teatr.; Express Pozn. 1990 nr 235 (il.); Gaz. Wyb. (Stołeczna) 1998 nr 10; Nowiny (Rzeszów) 1981 nr 56 (il.), 211 (K. Świerczewska), 1982 nr 100 (il.), 1983 nr 38 (K. Świerczewska), 1998 nr 8; Odgłosy 1988 nr 39 (il.); Profile (Rzeszów) 1981 nr 2 (E. Teodorczyk), 8 (E. Teodorczyk); Teatr 1998 nr 2; Akt ślubu nr 299/1973 i zgonu nr VII/84/1998, Arch. USC Warszawa; Akta, T. Nowy, T. Polski Warszawa, ZASP (fot.); Wycinki prasowe, IS PAN; www.encyklopediateatru.pl; www.filmpoIski.pl
Ikonografia
J. Sienkiewicz: Portret, karyk., rys., repr. Nowiny 1982 nr 100; Fot. – ITWarszawa, NAC.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
