Osoby

GROTOWICZ Wiktor Jerzy, właściwie Swincow (23 października 1919 Białystok – 21 grudnia 1985 Wrocław),

aktor. 

Był synem Karola i Marianny Swincowów; mężem aktorki Igi Mayr (1921–2001). W sezonie 1945/46 uczył się w studiu teatralnym przy Teatrze Miejskim w Białymstoku. Występy rozpoczął w sezonie 1946/47 od niewielkich ról w Teatrze Polskim w Szczecinie, w 1947/48 i 1948/49 grał w Teatrze Miejskim w Koszalinie, m.in. Billa Caldwella (Roxy), Karola (Seans). Od sezonu 1949/50 do 3 grudnia 1953 występował w Teatrach Dramatycznych w Szczecinie, m.in. jako: Major (Sprawa Pawia Eszteraga), Peters (Niemcy), Orsino (Wieczór Trzech Króli), Ryx (Król i aktor), Higgins (Pygmalion). W 1954 zdał eksternistyczny egzamin aktorski i od tego czasu pracował w teatrach Wrocławia. 

W sezonach 1954/55–1967/68 oraz 1973/74 grał na jednej scenie, która nosiła kolejno  nazwy: Teatr Młodego Widza, od 1957 Teatr Rozmaitości, od 1967/68 Teatr Współczesny. Zdaniem Józefa Kelery, był w tym czasie jednym z kilkorga aktorów, na których opierał się repertuar tej sceny. W sezonach 1968/69–1975/76 występował w Teatrze Polskim, w 1976/77–1978/79 ponownie w Teatrze Współczesnym. Niektóre role: Walter (Intryga i miłość, 1954), Don Gomez (Cyd, 1956), Agamemnon (Ifigenia Obeya, 1957), Juliusz (Śmieszna historia, 1957), Willy Loman (Śmierć komiwojażera, 1960), Gubernator (Śmierć gubernatora, 1961), Dennison (Drewniany talerz, 1962), tytułowy Horsztyński (1963) i Henryk IV (1965), Symeon (Zielone rękawice, 1967), Architekt (Przerwa w podróży, 1968), Dyrektor Filharmonii (Rzeźnia, 1975), Pan (Odejście Głodomora, 1977), Książę Himalaj (Operetka, 1977), Senator (Dziady, 1978). W sezonie 1969/70 w Teatrze Klasycznym w Warszawie grał Telesfora (Dom otwarty). 

Przez wiele lat prowadził we Wrocławiu tak zwany Teatr przy Stoliku. Niekiedy reżyserował, np. w sezonie 1959/60 w objazdowym Teatrze Powszechnym pod patronatem Dolnośląskiego Przedsiębiorstwa Teatralno-Imprezowego Dzień jego powrotu, a w 1974 we wrocławskim Teatrze Współczesnym Kobietę w trudnej sytuacji. 

Według Józefa Kelery

bywał aktorem prawdziwie sugestywnym i wyrazistym,

o ciekawym, trochę jakby desperackim wnętrzu.

Grał przeważnie silnych, dojrzałych mężczyzn, twardych, zdecydowanych, często w mundurze. Jego Prezydent von Walter (Intryga i miłość) był to „dumny, surowy, nie przebierający w środkach łotr”, który „pod zewnętrznym opanowaniem i chłodem dyplomaty kryje siłę namiętności, prowadzących przez zbrodnię do władzy” (S. Kruszewski), w roli Agamemnona

stworzył postać fanatycznego, zaślepionego władzą człowieka (Wojciech Dzieduszycki),

a jako Gubernator był „groźny i tragiczny zarazem” (Bogdan Bąk). Grał też role o odmiennym charakterze, np. jako Willy Loman, według Romana Wołoszyńskiego dał koncert gry aktorskiej, ta rola „była jakby napisana dla niego”, uważał Józef Kelera. 

Wystąpił w kilkunastu spektaklach Teatru TV, np. jako Kreon (Medea, 1974), Dyrektor policji (Kapitan z Koepenick, 1978). W 1954–85 zagrał niewielkie role w ok. 70. filmach, m.in. w: Popiele i diamencie, Panu Wołodyjowskim, Dreszczach, Zamachu stanu. 

Bibliografia

Almanach 1985/86; Kelera: Wrocław; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Sośnicki: 40 lat; T. Współczesny Wrocław 1948–78; T. Współczesny Wrocław 1966–71 (il.); Wołoszyński: W trosce o teatr; Ekran 1963 nr 41 (il.); Gaz. Rob. 1954 nr 210 (S. Kruszewski); Sł. Pol. 1957 nr 77 (W. Dzieduszycki), 1961 nr 129 (B. Bąk); Akta (fot.), ZASP; Programy, IS PAN; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl

Ikonografia

B. Rajkowski: G. jako Świszcz (Zwycięstwo), karyk., rys., repr. Kur Szcz. 1953 nr 53 i G. jako Karol Grandet (Eugenia Grandet), karyk,, rys., repr. Kur. Szcz. 1953 nr 70; Fot. – IS PAN, ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Wiktor Jerzy Grotowicz, właśc. Swincow (23 X 1919 Białystok - 21 XII 1985 Wrocław), aktor. W sez. 1945/46 był słuchaczem rocznego studia teatralnego przy T. Miejskim w Białymstoku. W 1954 zdał eksternistyczny egzamin aktorski. Na scenie występował już od 1946, początkowo w T. Polskim Bronisława Skąpskiego w Szczecinie, następnie znalazł się w pierwszym zespole T. Miejskiego w Koszalinie (l. 1947-49), skąd wrócił do Szczecina i w T. Dramatycznych grał w l. 1949-53. Od 1954 związany był głównie ze scenami wrocławskimi: T. Młodego Widza, T. Rozmaitości i T. Współczesnym (do końca sez. 1967/68 i w sez. 1973/74, do 7 VI), z wyjątkiem 1959/60 - w zespole Dolnośląskiego Przedsiębiorstwa Teatralno-Imprezowego, ponadto z wrocławskim T. Polskim (do końca sez. 1973/74 i dalej w sez. 1974/75 i 1975/76), po czym wrócił ponownie do zespołu T. Współczesnego we Wrocławiu (l. 1976-79). Przez wiele l. prowadził we Wrocławiu T. przy Stoliku, ostatnio współpracował wyłącznie z filmem. Grał m.in. Orsina ("Wieczór Trzech Króli" Shakespeare'a), Ryxa ("Król i aktor" Brandstaettera), Chryzalda ("Szkoła żon" Moliere'a), Higginsa ("Pygmalion" Shawa), Karola Grandeta ("Eugenia Grandet" Balzaka), Dyrektora Filharmonii ("Rzeźnia" Mrożka), Dziadka ("Segmentowcy" Redlińskiego). Źródło: Almanach sceny polskiej 1985/86. Tom XXVII. Wydawnictwo Naukowe PWN - Warszawa 1993.