Feliks Fabian
FABIAN Feliks, właściwie Goldberg (14 grudnia 1909 Warszawa — 4 stycznia 1994 Londyn),
aktor, scenograf.
Przed II wojną światową pracował w Warszawie jako grafik i kierownik reklamy w przedstawicielstwach wytwórni filmowych 20th Century Fox Films i United Artists. Po wybuchu wojny wyjechał do Lwowa. Zaangażował się do rewiowego zespołu Feliksa Konarskiego w kinoteatrze „Stylowy”, gdzie początkowo był dekoratorem, a wkrótce zaczął występy jako parodysta; według jego pomysłu i scenariusza wystawiono Chaplinadę, w której grał tytułową postać Charlie Chaplina. Potem występował krótko w zespole Henryka Warsa, następnie znalazł się w Orkiestrze Kolejarzy, której kierownikiem artystycznym został Konarski. Z orkiestrą do czerwca 1941 występował we Lwowie i na polskich terenach okupowanych, a także w wielu miejscowościach ZSRR. Wybuch wojny niemiecko-rosyjskiej zastał zespół na występach w Moskwie, skąd artystów przewieziono do Stalingradu i pozostawiono własnemu losowi.
Pod koniec 1941 Fabian dotarł do Buzułuku, do Armii Polskiej pod dowództwem generała Władysława Andersa. Wstąpił do jednej z utworzonych przy Armii tak zwanych czołówek rewiowych, pod nazwą Czołówka Teatralna Feliksa Konarskiego, zwana też Teatrem Żołnierza Polskiego lub Teatrem Ref-Rena. Z tym zespołem przeszedł cały szlak najpierw Armii Polskiej, potem 2 Korpusu Polskiego. Występował we wszystkich programach reprezentacyjnego zespołu Polish Parade, grającego dla wojsk alianckich i publiczności obcojęzycznej, m.in. w 1942 w Bagdadzie w rewii Keep Smiling, wiosną 1943 w Kairze w rewii Coctail humoru. Najczęściej grał Chaplina i Toulouse-Lautreca; za obie role w 1946 w Rzymie otrzymał wyróżnienie na festiwalu alianckich zespołów żołnierskich. W 1945 z aktorami Polish Parade i Teatru Dramatycznego 2 Korpusu wziął udział, także jako dekorator, w realizowanym we Włoszech filmie polsko-włoskim Wielka droga. Zatrudniony we włoskiej wytwórni filmowej Cinecitta, projektował dekoracje i kostiumy do kilku filmów.
W 1947 wyjechał do Argentyny i był dekoratorem w filmowym studio Parana w Buenos Aires. Brał udział w życiu artystycznym Polonii argentyńskiej oraz występował w rewiach argentyńskich, m.in. w nowych wersjach Chaplinady i w pantomimie zainspirowanej postacią Toulouse-Lautreca. Przebywał również w USA, gdzie opracował dekoracje i kostiumy do opery Porgy and Bess, wystawionej przez zespół wędrowny. W 1956 zamieszkał ponownie w Londynie i jeszcze w tym samym roku wystąpił w Teatrze Rewii Ref-Rena. W 1959 w Teatrze Polskim Związku Artystów Scen Polskich, wspólnie z Janem Smosarskim, projektował dekoracje do sztuki Mama przyjechała, a w 1961 samodzielnie do Tramwaju zwanego pożądaniem. W 1963 wystąpił w jubileuszowym programie Niny Oleńskiej, a w 1983 na uroczystym koncercie z okazji 40-lecia Związku Artystów Scen Polskich za Granicą.
Zajmował się malarstwem, portretował wiele osób ze świata kultury, sztuki i polityki, a obrazy wystawiał w galeriach na całym świecie.
Bibliografia
Artyści emigracyjnej Melpomeny 1939–95 (il.); Dramat i teatr emigracyjny po roku 1939 (il.); Mieszkowska: Była sobie piosenka (il.); Piekarski: Mars i Melpomena (il.); J. Radzymińska: Czternaście lat mroku, Kraków 1978; Teatr i dramat pol. emigracji; Dz. Pol. i Dz. Żołnierza 1956 nr 191, 1986 nr 22, 1994 nr 20, 1999 nr 192 (A. Mieszkowska); Pam. Teatr. 1988 z. 1–2 s. 50, 75, 78, 1998 z. 1–2 s. 162–177 (il.); Tydzień Pol. (Londyn) 1959 nr 10; Arch. Emigracji im. B. Jeżewskiego, Biblioteka Polska POSK-u Londyn; Archiwalia i fot., Arch. PAN Warszawa (Kolekcja „Artyści emigracyjnej Melpomeny”, dar A. Mieszkowskiej).
Ikonografia
Fot. – ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
