Artykuły

To: „Biedermann i podpalacze” w reż. Jana Holoubka już dziś w TVP1 o 20.30 oraz „Cezary idzie na wojnę” w reż. Cezarego Tomaszewskiego we wtorek o 20:00 w TVP Kultura.

To: „Biedermann i podpalacze” w reż. Jana Holoubka już dziś w TVP1 o 20.30 oraz „Cezary idzie na wojnę” w reż. Cezarego Tomaszewskiego we wtorek o 20:00 w TVP Kultura.

Początek tygodnia z premierami Teatru Telewizji: już dziś o godz. 20:30 w TVP1 debiut reżyserski Jana Holoubka, który zrealizował klasyczny dramat Maxa Frischa Biedermann i podpalacze z Andrzejem Sewerynem z roli tytułowej, a jutro – we wtorek 27 maja o godz. 20:00 – TVP Kultura zaprasza na premierę przedstawienia Cezary idzie na wojnę, zrealizowanego przez Cezarego Tomaszewskiego.

Bohater sztuki „Biedermann i podpalacze” – Gottlieb Biedermann, jest typowym reprezentantem społeczności mieszczańskiej. Poczciwy, trochę naiwny, wiodący spokojny i bardzo majętny żywot, za najwyższy cel w życiu uważa zachowanie tego stanu. Pewnego dnia w jego domu pojawiają się dwaj nieznajomi, którzy z pozoru wyglądają niewinnie. Jeden jest bezrobotnym zapaśnikiem, drugi byłym kelnerem. Biedermann próbuje „zaprzyjaźnić się” z nimi, myśląc, że obłaskawi zło. Wierzy, że kolejne ustępstwa pozwolą mu zachować dotychczasowy status i spokój.
W rzeczywistości zaś staje się mimowolnym sprawcą własnej klęski.
Sztuka ma charakter komediowy, ale była i jest nadal odbierana jako metafora i satyra polityczno-społeczna. Jednoaktową „sztukę dydaktyczną bez dydaktyki” pt. Biedermann i podpalacze napisał Frisch pierwotnie jako słuchowisko radiowe (1953), później sam adaptował tekst dla sceny (prapremiera w Zurychu, 1957). Prapremiera polska odbyła się w 1959 r. w Teatrze Współczesnym w Warszawie w reżyserii Erwina Axera. Obecna inscenizacja jest dopiero drugą realizacją telewizyjną sztuki szwajcarskiego dramaturga i jest powrotem do tytułu po 60-ciu latach.

Inscenizacja Jana Holoubka skupia się na ukazaniu wciąż aktualnej kondycji „strasznego mieszczanina”, który mimo pozycji okazuje się bezradny wobec zachodzących zmian społecznych. Spektakl realizowany w studio metodą filmową rozgrywa się w realistycznej przestrzeni, w którą wkrada się metafizyka. Ważną funkcję pełni chór, który komentuje, zapowiada i ostrzega – w tej roli sekstet wokalny proMODERN. Śpiewający chór strażaków kontrastuje z gnuśnością Biedermanna, który przygląda się „podpalaniu” świata.

 – Mimo, że sztuka została napisana w połowie XX wieku, nie straciła nic ze swojej aktualności. Pod płaszczykiem czarnej komedii kryje się  niezbyt radosne przesłanie. Moim ulubionym jej fragmentem jest ten, w którym  jeden z podpalaczy Eisenring tłumaczy Biedermannowi, że najlepszym kamuflażem dla niecnych zamiarów, jest mówienie prawdy. Dlaczego? Ponieważ ludzie w nią nie wierzą. Znajdują setki wytłumaczeń, byle nie dopuścić do siebie absurdu, który im zagraża. (…) Czyż nie stajemy się właśnie świadkami i potencjalnymi ofiarami kolejnego podpalenia świata?  Moim zdaniem tak. A komu wręczamy zapałki?  To pozostawiam widzom do własnej oceny – Jan Holoubek.

autor: Max Frisch

Przekład: Sława Lisiecka

scenariusz telewizyjny i reżyseria: Jan Holoubek

zdjęcia: Maciej Edelman

scenografia: Marek Warszewski

kostiumy: Weronika Orlińska

muzyka: Aleksander Dębicz

montaż: Rafał Listopad

obsada: Andrzej Seweryn (Gottlieb Biedermann), Iwona Wszołkówna (Babette Biedermann), Mariusz Jakus (Schmitz/Belzebub), Łukasz Simlat (Eisenring), Paweł Paprocki (Dr Fil), Maria Ciunelis (Pani Knechtling), Paulina Gałązka (Anna), Dariusz Wnuk (Policjant), Marcin Januszkiewicz (Koryfeusz)

oraz sekstet wokalny proMODERN (chór)

Marta Czarkowska (sopran), Katarzyna Bienias (sopran), Anna Krawczuk (mezzosopran), Aleksander Rewiński (tenor), Krzysztof Chalimoniuk (baryton), Piotr Pieron (bas)

„Cezary idzie na wojnę” to spektakl  o komisji wojskowej, który został doceniony zarówno w kraju, jak i za granicą. Jego autor, Cezary Tomaszewski, opowiada o swoim niełatwym doświadczeniu, kiedy stanął do weryfikacji wojskowej. Tę historię postanowił opowiedzieć w muzyczno-tanecznej formie i ze sporą dawką humoru. Przedstawienie będzie można obejrzeć we wtorek, 27 maja, o godz. 20:00 w TVP Kultura i TVP VOD. 

To nie jest zwykła sceniczna opowieść, ale muzyczny spektakl, w którym autor wspomina własną komisję wojskową. W postać Cezarego Tomaszewskiego wcieliło się aż czterech aktorów (w tej roli wystąpili Michał Dembiński, Oskar Malinowski, BAXI Ostrowski i Łukasz Stawarczyk), którym towarzyszy pianistka Weronika Krówka. Ubrani w dresy mężczyźni znajdują się na niemal pustej scenie, gdzie stoją jedynie ławka i pianino. Ten widok przypomina szkolną salę gimnastyczną, w której odbywają się sportowe aktywności oraz oficjalne apele. Rozgrywająca się akcja jest połączeniem kilku różnych sytuacji: komisji wojskowej, zajęć wychowania fizycznego czy lekcji muzyki. Odpowiedzi bohatera na pytania przedstawicieli armii mieszają się z muzycznymi i tanecznymi występami aktorów. O swoim doświadczeniu z komisji twórca opowiada przy pomocy pieśni ze „Śpiewnika domowego” Moniuszki czy utworów Szostakowicza.

Spektakl „Cezary idzie na wojnę” powstał w małym, lecz istotnym na artystycznej mapie Polski Teatrze Komuna Warszawa. Został zrealizowany w ramach cyklu „Przed wojną/ Wojna/ Po wojnie”. Premiera sztuki Cezarego Tomaszewskiego odbyła się jesienią 2017 roku. Okrzyknięto ją wówczas jednym z najważniejszych wydarzeń tamtego sezonu teatralnego. Na dodatek międzynarodowe jury Festiwalu Boska Komedia w Krakowie przyznało odtwórcom ról nagrodę dla najlepszego zespołu. 

Z kolei Cezary Tomaszewski otrzymał nominację do Paszportów Polityki w kategorii teatr. Przedstawienie było pokazywane nie tylko w Polsce, ale także za granicą, m.in. w Bośni i Hercegowinie, Stanach Zjednoczonych i Chile. 

reżyseria: Cezary Tomaszewski
realizatorzy: Bracia (Agnieszka Klepacka, Maciej Chorąży), Antoni Grałek, Justyna Wąsik, Klaudia Hartung-Wójciak
obsada: Michał Dembiński, Weronika Krówka, Oskar Malinowski, BAXI Ostrowski, Łukasz Stawarczyk

Mecenasem Teatru Telewizji jest Orlen S.A.