Paragraf wiecznie żywy
Rok 1981 to "Yo--Yo" Tadeusza Minca w Teatrze Polskim. 1987 -dyplom wydziału lalkarskiego Leszka Czamoty. 1992 - monodram Waldemara Szczepaniaka w Rekwizytorni. Po raz czwarty "Paragraf 22" reżyseruje we Wrocławiu Krzysztof Galos.
- Wiem, że ta książka dla każdego z moich widzów mogła być, tak jak dla mnie, książką życia - mówi reżyser. -W spektaklu własną miłością muszę rywalizować z miłością każdego widza. Trudne to i niewdzięczne, bo na pewno nie zadowolę wszystkich.
Powieść Josepha Hellera to dzieło kongenialne, rodzaj supertekstu. dlatego np. przeróbka filmowa Nicholsa. który zrezygnował z tak ważnych, bo absurdalnych dialogów zwykłych ludzi o zwykłych rzeczach, które piętrzą się w niezwykłe życiowe przeszkody, nie powiodła się.
W Polsce lat 70. tę literacką legendę powszechnie czytano jako pamflet na totalitarne armie. Dziś historia amerykańskich lotników w Europie 11 wojny światowej. latających superfortecami nad Bolonią i Florencją. jest po prostu opowieścią o absurdzie władzy i prawa. - Czegokolwiek o demokracji nie powiemy, to i tak silniejszy zawsze wygrywa - mówi Krzysztof Galos. - W znacznej mierze o tym jest ten tekst. Że zawsze znajdzie się ktoś. kto wyszuka jakiś tam paragraf 22, by nad nami sprawować władzę.
W powieści jak w życiu - lotnicy chcą przeżyć, generałowie chcą orderów. To nie może być proste równanie - powiada Heller w książce. - W końcu prawdziwa gra toczy się o życie -dopowiada reżyser.
Dopóki polityka opiera się na strukturach biurokracji, dopóty tekst Hellera będzie aktualny. Dziś absurd biurokratów, zdehumanizowanie prawa i zniewolenie spotykamy równie często jak w państwach totalitarnych. Większość może bowiem być histeryczną, trzęsącą się babą - tak pisał o demokracji Adam Zagajewski. Pewnie dlatego Heller tak uparcie broni praw' mniejszości, praw Yossariana, lotnika, który nie chciał zginąć za ambicje nierozgarniętych urzędników.
Kto chce żyć mądrze, choć w uśmiechu, posłucha aktorów Teatru Współczesnego już w sobotę o godz. 19.00.
