Artykuły

Ruchome sufity i ściany, nagrobki wyrastające spod ziemi, epidemia dżumy, a do tego przechadzające się po scenie psy a na widowni chór i orkiestra to przedstawiona w największym skrócie sceneria najnowszej opery Krzysztofa Pendereckiego w warszawskim Teatrze Wielkim.

Nasz sławny kompozytor postanowił — jako autor libretta — umieścić akcję w siedemnastym wieku, tuż po wojnie trzydziestoletniej. Zachował przy tym antyczną, grecką jedność miejsca, czasu i akcji. Jednak scenograficzny temperament i fantazja Andrzeja Majewskiego sprawiły, że nie nudzimy się ani przez chwilę.

Oczywiście, zasługa to przede wszystkim samej muzyki. O twórczości Krzysztofa Pendereckiego napisano już wiele słów zachwytu. Jedno jest pewne — nie można jej w żadnej mierze określić jako muzykę zimną, wystudiowaną, pozbawioną emocji. Przeciwnie, jej żywiołowość i bardzo ilustra­cyjny charakter sprawiają, że jest — to dedykuję niedowiar­kom, którym nie chciało się nigdy pofatygować do sal koncertowych — niezwykle komu­nikatywna. Aż ciarki przecho­dzą po plecach, gdy akcja „za­gęszcza się”, a na scenie zaczy­na padać trup!

Ekspresja, żywiołowość, nie­codzienne brzmienia i instrumentacja — tak można w kilku słowach określić Czarną mas­kę. Słuchacza nie obeznanego z teorią muzyki zafascynuje na pewno rozbudowana, elektroniczna sekcja rytmiczna i nietypowo porozstawiamy po sali chór i część orkiestry. Choć sa­mo dzieło jest niezbyt długie, niespełna stuminutowe — dzieje się w nim znacznie więcej niż w wieloaktowych operowych epopejach.

Prowadzący premierowe przedstawienie w dniu 18 września Robert Satanowski i wykonaw­cy, z Elżbietą Hoff i Jerzym Artyszem na czele, musieli się wykazać nie lada kondycją i mistrzowskim opanowaniem warsztatu. Zresztą, cała obsada podołała rzeczy tak piekielnie trudnej, jak śpiewanie i granie Pendereckiego. Złożyli im za to podziękowania gen. Wojciech Jaruzelski i min. Aleksander Krawczuk — obecni na premie­rze. I my, odwiedzający kolej­ne przedstawienia, winniśmy kompozytorowi wdzięczność za to niezwykłe przeżycie.