Artykuły

Ale nie będzie to zwykły most - na poły artystyczny, pełen znaków i symboli, które trzeba będzie umieć odczytać, aby odkryć jego tajemnicę. Zanim jednak most powstanie, współtworzyć będą Wioskę Budowniczych Mostów. Tak spełni się stare marzenie człowieka, który wraz ze swoją ekipą od ćwierć wieku buduje symboliczne mosty na różnych pograniczach świata - o inicjatywie Krzysztofa Czyżewskiego, szefa Ośrodka Pogranicze w Sejnach, pisze Monika Żmijewska w Gazecie Wyborczej - Białystok.

Teraz przyszedł czas na jego - Krzysztofa Czyżewskiego - pogranicze. Pogranicze, w którym ważnym punktem są Sejny, ale i podsejneńska Krasnogruda, urokliwe miejsce nad jeziorem Hołny-Mejera, przy granicy polsko-litewskiej. Odrestaurowany dwór krasnogrudzki, w którym przed wojną bywał u swoich ciotek Czesław Miłosz, otoczony jest pięknym starym parkiem. I właśnie w jego przestrzeni w sierpniu (13-23) powstanie Wioska Budowniczych Mostów. No i most.

Sierpniowe spotkania

- Przyszedł czas na jego zbudowanie, właśnie tu, w Krasnogrudzie. Stare marzenie, które nie dawało nam spokoju podczas 25 lat pracy na różnych pograniczach świata: zbudować most w formie otwartej, wiecznie stający się, niedokonany, z ukrytą tajemnicą kodu dostępu, czyli mądrości rozumu i serca związującej osobno stojące wieże włóknem tkanki łącznej - mówi Krzysztof Czyżewski, szef Ośrodka Pogranicze w Sejnach. - Nie dawała nam spokoju myśl o jedynej w swoim rodzaju instalacji w przestrzeni otwartej, która swoją formą, ornamentem znaków i symboli, zanurzeniem w miejsce i społeczną użytecznością dawałaby wyraz filozofii dialogu, spotkania z Innym i etosu pogranicza.

I dlatego w sierpniu do Krasnogrudy zjadą ludzie z różnych kontynentów, by budować Wioskę Budowniczych Mostów. Jak mówi Czyżewski - to ludzie, którzy swoje życie związali z poznawaniem i doskonaleniem sztuki neimara - architekta przestrzeni pogranicza. Przyjadą podzielić się zdobytą wiedzą i praktykami, a także pomóc w budowaniu Niewidzialnego Mostu. Sejneński ośrodek wysyła zaproszenie do współtworzenia wioski też w Polskę, do tych wszystkich, dla których idea łączenia jest nadzwyczajnie ważna.

Niewidzialny Most. A co to takiego?

W Sejnach i Krasnogrudzie cały czas trwa Lato w Pograniczu. Sierpniowa "Wioska" to jeszcze inny rodzaj działania Ośrodka Pogranicze: wstęp do wielopoziomowego projektu o nazwie: Wioska Budowniczych Mostów - Niewidzialny Most "Opowieści o współistnieniu. Medea: Obca - Inna - Swoja".

Warsztaty, spotkania, angażowanie mieszkańców regionu to jedno. Stworzenie mostu jako instalacji artystycznej to drugie. Taki most w wymiarze fizycznym, choć unikatowym, faktycznie bowiem powstanie: w otwartej przestrzeni parku krasnogrudzkiego. Będzie spełniać nie tylko funkcję estetyczno-symboliczną, ale też posłuży konkretnym działaniom w ramach programu.

Ekipa Ośrodka Pogranicze tłumaczy:

- Konstrukcja mostu zostanie oparta na dwóch wieżach symbolizujących sztukę i wiedzę, a także odrębne tożsamości, kultury czy jednostki. Z czasem może stać się przestrzenią spotkań, dialogów i debat. Służyć będzie warsztatom dla "budowniczych mostów" i programom edukacyjnym. Spełniać też może funkcję galerii - przestrzeni dla wystaw i pokazów multimedialnych. Stanowić też będzie bardzo ważną część scenografii i miejsce akcji spektaklu teatralnego - opowiadają "pogranicznicy".

Most budowany będzie pod opieką i z udziałem wybitnych artystów i rzemieślników z Polski i świata. Każdy z uczestników warsztatów będzie mógł mieć poczucie, że most choć w drobnej części jest "jego". Wspólna budowa ma mieć bowiem charakter otwartego warsztatu pracy warsztatowej i zaplanowana została tak, by warsztatowicze współtworzyli niektóre elementy mostu. Do tej części programu zaproszeni zostaną partnerzy projektu z Norwegii - głównie artyści, animatorzy kultury, przedstawiciele społeczności lokalnej oraz grupy uczestników warsztatów neimara.

- Most będzie miał formę otwartą, wypełnioną systemem znaków i symboli, które trzeba będzie umieć odczytać, aby odkryć tajemnicę mostu i dzięki temu mieć "kod dostępu" umożliwiający przejście na drugą stronę - dopowiadają "pogranicznicy". I podkreślają, że cały projekt swój potencjał czerpie z symboliki mostu i mitu Medei. Stąd też jego wymiar uniwersalny.

- Most będzie symbolicznie łączył brzeg Kolchidy - konkretnej społeczności lokalnej, z brzegiem Innego - partnerskiej wspólnoty, z którą podejmowana jest współpraca, ze światem, nowoczesnością, trudną pamięcią, z mniejszościami i wykluczonymi - mówi Krzysztof Czyżewski.

Pracownie Krasnogrudzkie

Wioska Budowniczych Mostów to bynajmniej nie jednorazowe działanie: Ośrodek Pogranicze chce, by projekt stworzył własną szkołę popularyzowania rzemiosła "budowniczych mostów" - zarówno w wymiarze lokalnym, jak i międzynarodowym. A pomóc mają w tym: Pracownie Artystyczne, Akademia Mostu, Sympozjon Sztuki i Wiedzy, prezentacje i warsztaty.

Sejneńskiemu ośrodkowi od samego początku ogromnie zależało na współpracy z lokalną wspólnotą i trzyma się tej idei konsekwentnie - korzysta z wiedzy mieszkańców regionu, wciąga do wspólnych projektów. Tak będzie też w przypadku tego projektu. W działaniu uczestniczą Pracownie Krasnogrudzkie, a te tworzyć będą właśnie mieszkańcy regionu (zarówno Litwini, Polacy, jak i Rosjanie staroobrzędowcy zamieszkujący Sejneńszczyznę), jak również uczestnicy ze strony norweskiej. Co ważne, Pracownie tworzą zarówno różne środowiska kulturowe, jak i różne pokolenia (dzieci, młodzież, rodzice, dziadkowie).

Działania Pracowni Krasnogrudzkich poprowadzą artyści, animatorzy kultury i pedagodzy, a one same - jak podkreślają organizatorzy - stanowić będą konstelację warsztatów artystycznych i edukacyjnych pracujących nad pamięcią i opowieścią miejsca.

Już same nazwy Pracowni wiele mówią: * Pracownia Słowa i Opowieści; * Pracownia Głębokiej Pieśni; * Pracownia Muzyki Miejsca; * Pracownia Misteriów Dzieciństwa; * Pracownia Złotego Runa; * Pracownia Księgi Mostu; * Pracownia Mostu; * Pracownia Ziemi; * Pracownia Tkania; * Pracownia Multimediów; * Pracownia Maski; * Biblioteka Mostu; * Spiżarnia Krasnogrudzka.

Twórcy projektu:

Autorem koncepcji i kierownikiem artystycznym projektu jest Krzysztof Czyżewski, animator dialogu międzykulturowego, pisarz, reżyser, praktyk idei, szef Ośrodka Pogranicze w Sejnach. Ostatnie ćwierć wieku jego działalności to właśnie budowanie mostów. Razem ze swoją ekipą "pograniczników" w Sejnach działa na rzecz tolerancji i szacunku dla Innego, buduje też mosty na różnych pograniczach świata (to m.in. Europa Środkowo-Wschodnia, Bałkany, Kaukaz, Azja Środkowa, pogranicze Meksyku i USA). Dzięki cierpliwości i niezmordowanej pracy Ośrodka Pogranicze pod jego wodzą i po wieloletnich staraniach o pieniądze na rewitalizację dworu w Krasnogrudzie kilka lat temu w tym miejscu otwarta została nowatorska placówka mająca na celu badanie i praktykowanie dialogu na różnych pograniczach świata.

Teraz przyszedł czas na zbudowanie symbolicznego mostu właśnie tutaj.

Do współpracy przy projekcie Czyżewski zaprosił m.in. gości z Norwegii. Ze strony norweskiej w projekcie wezmą udział m.in.: Trond Berg Eriksen (norweski historyk idei, pisarz i redaktor, profesor na Uniwersytecie w Oslo) i Bjorn Frode Moen (menedżer kultury, wykładowca, dyrektor Departamentu Edukacji i Departamentu Kultury w Urzędzie Miasta Notodden; zaangażowany w Bośni i Hercegowinie w projekt "Budowanie demokracji w wieloetnicznych społeczeństwach"; koordynator międzynarodowych projektów kulturowych i naukowych o wymiarze współpracy transgranicznej).