Świeże powietrze
Po premierze Bab Pruskich wyszedłem poruszony, ale i pełen wątpliwości. Nie wszystkie słowa dochodziły do mnie ze sceny przytłumione ekspresyjną muzyką. Mroczny spektakl nie przynosił pocieszenia. Ale po sobotnim spektaklu i dyskusji po nim, widzę, że decyzja o przeniesieniu słuchowiska Alicji Bykowskiej-Salczyńskiej na scenę i uczynienie zeń clou obchodów jubileuszu teatru była ze wszech miar słuszna. A zaangażowanie Scholi Węgajt było pomysłem doskonałym. Muzycy Węgajt niosą ten spektakl.
Oto w realistycznym teatrze repertuarowym słyszymy trudny tekst poetycki autorki z Olsztyna, mocno zakorzeniony w mitologii naszej krainy a jednocześnie współczesny. Z tym tekstem zmierzyły się wytrawne aktorki różnych pokoleń i młode adeptki, które dopiero wchodzą do tego zawodu. Wybrnęły z trudnego zadania z powodzeniem. Bo wniosły do ról scenicznych swoje człowieczeństwo i swoje życiorysy. Kiedy Irena Telesz mówi: — Nie tak miało być — to te słowa nabierają aktualnego znaczenia. Zespół muzyków Scholi Węgajty, który w podolsztyńskiej wsi realizuje konsekwentnie autorski model twórczego życia wnosi do spektaklu swoją pasję i historię. Wszystkie te elementy spaja pomysłowa reżyseria Szczepana Szczykno. Nad całością unosi się siostrzany i braterski duch współpracy, którego można artystom pozazdrościć. A w centrum spektaklu jest człowiek, ze swoimi najważniejszymi problemami egzystencjalnymi. Spektakl jest mroczny, bo miejsce, w którym się dzieje — dawne Prusy, jest wyjątkowo posępne. Przecież stąd wychodziły demony, z którymi Europa nie może się uporać.
I jeszcze jedno. Forma. Spektakl Szczykny i Bykowskiej-Salczyńskiej jest eksperymentem teatralnym. Kiedy oglądałem Baby Pruskie, przypominały mi się porywające realizacje Jana Błeszyńskiego (Edward II) czy Henryka Baranowskiego (Dziady i Zamek), spektakle Olsztyńskiej Pantomimy Głuchych Bohdana Głuszczaka. Wszystkie je widziałem na scenie Teatru Jaracza. Autorzy Bab Pruskich wpuszczają znów na scenę świeże powietrze, podobnie jak to czynili tamci twórcy.
