Artykuły

Mogłoby się wydawać, że sięgnięcie do oryginału, a więc do zapomnianej sztuki Gabrieli Zapolskiej Carewicz, a odejście od libretta, pomoże operetce Lehara, będącej przeróbką utworu polskiej autorki, że mistrzyni zgryźliwej komedii obyczajowej (Moralność pani Dulskiej) czy nieco gorzkiej komedii miłosnych zdrad (Skiz) doda operetce wigoru i przełamie jej stereotypy. Na próżno. Okazało się raz jeszcze, że skoro czegoś nie gra się od dziesiątków lat, widać tego grać nie warto. Tak jest teraz z Carewiczem, jedną z wielu sztuk Zapolskiej, które poszły w słuszną niepamięć. Podobno Franciszek Lehar zobaczył Carewicza na scenie wiedeńskiego teatru, i tak go ta sztuka zafrapowała, że postanowił przerobić ją na… operetkę. Z dzisiejszej perspektywy jest to czyn cokolwiek niedorzeczny. Carski dwór, który zawsze budził raczej bojaźń, na operetkową scenę pasuje jak pięść do nosa. W dodatku reżyser Daniel Kustosik, pragnąc być bliższy realiom historycznym, uczynił Carewiczowi niedźwiedzią przysługę, przenosząc akcję z wieku XIX czy początku XX (w których to czasach operetka tkwi w sposób naturalny) w wiek XVIII, w epokę… bojarów.

Pozostawiając ocenę muzycznych walorów operetki Lehara wyrozumiałym miłośnikom operetki, nie sposób nie zauważyć, że przedstawienie w Teatrze Muzycznym rozpada się na trzy niespójne części. Pierwsza jest werystyczna, ciężka, długa i przegadana — jak dawne sztuczydła historyczne, i muzycznie nieco operowa. Druga część, już znacznie krótsza i żywsza, grzeszy jednak kiczowatym charakterem, dopiero III akt (który rozgrywa się w okolicach Neapolu, dokąd wybrał się carewicz ze swoją ukochaną, podsuniętą mu przez dwór, aby przyszły władca nabrał chęci do kobiet i nie stronił przed małżeństwem) ma lekkość, rozmach i niewymuszony nastrój operetkowy. Czy jednak turystyczny wyskok młodego carewicza na sycylijskie plaże był w ogóle możliwy, to już całkiem inna para kaloszy. Dobrze, że dyr. Kustosik szuka nieogranych pozycji muzycznych, że próbuje je modyfikować, aby tchnąć w nie nowego ducha, ale obawiam się, że w odległej klasyce nie odnajdzie już perły. I jeszcze jedno: dlaczego w programie do przedstawienia jest aż tyle błędów?

Teatr Muzyczny: Carewicz wg Gabrieli Zapolskiej.
Operetka Franciszka Lehara do libretta B. Jenbacha i H. Reicherta. Adaptacja i reżyseria: Daniel Kustosik.
Scenografia i kostiumy: Anna Bobrowska-Ekiert, choreografia: Violetta Susa, kier, muzyczne: Marcin Sompoliński, dyrygent: Przemysław Neuman.